Lüğətlərdə axtarış.

Abdulla bəy Əfəndizadə (Tam adı:Abdulla İsmayıl oğlu Əfəndizadə; 3 mart 1873, Nuxa – 1928, Bakı) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü, pedaqoq. == Həyatı == Abdulla bəy Əfəndizadə 3 mart 1873-cü ildə Şəki şəhərində anadan olmuşdu. 1880–1888-ci illərdə Nuxada (Şəkidə) məhəllə məktəbində ibtidai təhsil almış, 1888–1894-cü illərdə Yelizavetpolda (Gəncədə) sənət məktəbində, 1895–1898-ci illərdə Tiflisdə Aleksandr Müəllimlər İnstitutunda təhsil almışdır. Şəkidə müəllim işləmişdir. İki il burada çalışandan sonra Tiflis Aleksandr Müəllimlər institutuna daxil olmuş və 1899-cu ildə orada təhsilini tamamlamışdı. === Ailəsi === Babası Hacı Çələbi əfəndi, atası İsmayıl əfəndi və anası Fəxri (Şirin) xanım Əfəndizadə olmuşdur. Qardaşları Hüseyn əfəndi Əfəndizadə və Rəşid bəy Əfəndiyevolmuşdur. Ziya adında oğlu olmuşdur. Hikmət Ziyanın babasıdır. İsmayıl əfəndi — 1819-cu ildə Şəkidə anadan olmuşdur.

Abdulla bəy Əfəndizadə (Tam adı:Abdulla İsmayıl oğlu Əfəndizadə; 3 mart 1873, Nuxa – 1928, Bakı) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü, pedaqoq. == Həyatı == Abdulla bəy Əfəndizadə 3 mart 1873-cü ildə Şəki şəhərində anadan olmuşdu. 1880–1888-ci illərdə Nuxada (Şəkidə) məhəllə məktəbində ibtidai təhsil almış, 1888–1894-cü illərdə Yelizavetpolda (Gəncədə) sənət məktəbində, 1895–1898-ci illərdə Tiflisdə Aleksandr Müəllimlər İnstitutunda təhsil almışdır. Şəkidə müəllim işləmişdir. İki il burada çalışandan sonra Tiflis Aleksandr Müəllimlər institutuna daxil olmuş və 1899-cu ildə orada təhsilini tamamlamışdı. === Ailəsi === Babası Hacı Çələbi əfəndi, atası İsmayıl əfəndi və anası Fəxri (Şirin) xanım Əfəndizadə olmuşdur. Qardaşları Hüseyn əfəndi Əfəndizadə və Rəşid bəy Əfəndiyevolmuşdur. Ziya adında oğlu olmuşdur. Hikmət Ziyanın babasıdır. İsmayıl əfəndi — 1819-cu ildə Şəkidə anadan olmuşdur.

Abdulla əfəndi İbrahim (Hacıbaba) əfəndi oğlu Qəbulzadə (1853, Qaxmuğal, Tiflis quberniyası – 1943, Qax) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü, Zaqatala dairəsi Qax bölgəsinin qazısı, Əhrar Partiyasının üzvü. == Həyatı == Abdulla Qəbulzadə 1853-cü ildə Qaxmuğalda doğulmuşdur. O, yerli ruhanilərdən, Dağıstan üləmalarından dərs almış, sonra iki il Bağdadda oxuyaraq, həm də dünyəvi elmləri mənimsəmişdir. Abdulla Qəbulzadə Qax bölgəsinə qazı – şəriət məhkəməsinin hakimi təyin edilmişdir. O, həm də Qaxmuğal məscidi nəzdində məktəb açaraq müəllimlik etmişdir. Akademik İmam Mustafayev də Abdulla əfəndidən dərs almışdır. Abdulla Qəbulzadə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasını dəstəkləmiş və yerli əhalini yeni dövlətə sədaqətlə xidmətə çağırmışdır. Qafqaz İslam Ordusunun komandanı Nuru paşa Qaxda olarkən Abdulla əfəndi onun təmtəraqla qarşılanmasını təşkil etmiş və İslam bəy Qəbulovun evində paşa ilə görüşmüşdür. === Sovet dövrü === Sovet dövründə də Qaxda yaşayan Abdulla əfəndini dəfələrlə Bakı Dövlət Universitetin şərqşünaslıq fakültəsində dərs deməyə dəvət etmişdilər. Lakin o, ahıl yaşda olduğuna və səhhətinə görə getməmişdir.

Abdullah Vassaf Əfəndi (1662, Akhisar[d], Manisa vilayəti – 1761, Konstantinopol) — Osmanlı alimi, xəttatı və şeyxülislamı. Oğlu Əsad Əfəndi də Sultan Əbdülhəmid səltənətində şeyxülislam olmuşdur. == Həyatı == Doğulduğu tarix bilinmir. Bayramiyyə təriqətinin şeyxlərindən Akhisarlı İlyasın müridlərindən Mehmed Əfəndinin oğludur. İlk təhsilini ətrafındakı üləmalardan alan Abdullah Əfəndi daha sonra İstanbula gəldi və Anadolu qazəsgəri Qara Xəlil Əfəndidən dərslər aldı. Təhsilini tamamlamasının ardından 1699-cu ildə müdərrislik dərəcəsi qazandı. Ardından müəllimi olan Qara Xəlil Əfəndinin qızıyla evlənərək üləma zümrəsində tanınmağa başladı. 1724-cü ilədək müxtəlif mədrəsələrdə müdərris olaraq xidmət etdi. Daha sonra isə qazılığa yüksəldi və Salonikiyə təyin olundu. 31 iyul 1726-cı ildə bu vəzifəsindən azad edildi və ertəsi il Misir qazılığına gətirildi.

Adaviyə Əfəndiyeva (krımtat. Adaviye Efendiyeva, Адавие Эфендиева; 1879, Evpatoriya, Tavriya quberniyası[d] – 1944, Səmərqənd) — Krım tatarı olan örnek toxuculuq ustası və sənətçisi. == Həyatı == Adaviyə Əfəndiyeva 1879-cu ildə Evpatoriyada anadan olmuşdur. Erkən yaşlardan etibarən nənəsindən naxış və toxuculuq sənəti öyrənmişdir. Maşın naxışı üçün ilk dəfə 12 yaşında fəaliyyətə başlamışdır. 4 il sonra atası özünə toxuma dəzgahı aldı və qızının təhsili üçün ona toxuma ustası tutdu. Ardından ustalaşan Adaviye Əfəndiyeva toxuma müəllimi oldu. 1937-ci ilə qədər toxuculuqla 500-dən çox bəzək əşyası yaratdı. 1944-cü ildə Krım tatar sürgünü zamanı Səmərqənddə həyatını itirdi. Sürgündə həyatını itirən Adaviyə Əfəndiyeva krım tatarları tərəfində təəccüblə qarşılanmışdı.

Adil Əfəndiyev və ya Adil Nəcdət (1907 – 9 fevral 1973, Bakı) — Axısqa türkü, alim, Bakı Sovetinin II, IV, V, VI, VIII, IX çağırış deputatı. == Həyatı == Adil Ələddin oğlu Əfəndiyev 1929-cu ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin şərq fakültəsinin dilçilik şöbəsini bitirmişdir. Əmək fəalyyətinə hələ tələbə ikən başlamışdır. 1924-cü ildə "Kəndli qəzetəsi"nin katibi, 1925–1939-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı – "Azərnəşr"də orfoqraf, tərcüməçi, redaktor, şöbə müdiri vəzifələrində çalışmışdır. 1939–1953-cü ildə Azərbaycan Radio Verilişləri Komitəsində baş redaktor, sədrin birinci müavini və sədr vəzifəsində çalışmışdır. 1954–1964-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı-"Azərnəşr"in müdiri vəzifəsində çalışmışdır. 1964–1972-ci illərdə Azərbaycan SSR Dövlət Mətbuat Komitəsi sədrinin birinci müavini olmuşdur. 1972–1973-cü illərdə Azərbaycan KP MK yanında Partiya Tarixi İnstitutunda tərcümə bölməsinin müdiri olmuşdur. Nizami Yubiley Komitəsinin məsul katib və sədr müavini, terminoloji komitənin, toponimika komissiyasının, Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası baş redaksiyasının üzvü olmuşdur. Bir çox bədii, siyasi əsərlərin, o cümlədən K. Marks, F. Engels, V. İ. Lenin, Ö. Xəyyam, İ. S. Turgenyev, L. Tolstoy, M. Tven, C. Oldric və başqalarının əsərlərnin, tarix və coğrafiya dərsliklərinin Azərbaycan dilinə tərcüməçisi və tərcümələrinin redaktoru olmuşdur.

Adil Qədir oğlu Əfəndiyev (12 avqust 1995, Qazax rayonu – 22 oktyabr 2020, Xocavənd rayonu) — Azərbaycan Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrinin tibb xidməti leytenantı, İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi. == Həyatı == Adil Əfəndiyev 1995-ci il avqustun 12-də Qazax rayonunda anadan olub. 2012–2018-ci illərdə Azərbaycan Tibb Universitetində (ATU) ali təhsil alıb. == Hərbi xidməti == Azərbaycan Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrinin leytenantı olan hərbi tibb qulluqçusu Adil Əfəndiyev 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Füzulinin və Xocavəndin azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə feldşer olmamasına baxmayaraq yaralanan hərbçilərə yerindəcə yardım edib. Adil Əfəndiyev oktyabrın 21-də Şuşanın azad edilməsi gedişatında həmin istiqamətdə strateji yüksəkliklərin azad olunması zamanı Xocavənd rayonunun Tuğ kəndində polkovnik-leytenant Anar Əliyev ilə birgə şəhid olub. Oktyabrın 25-də Qazax rayonunda dəfn olunub. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Adil Əfəndiyev ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edildi. Azərbaycanın Şuşa rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Adil Əfəndiyev ölümündən sonra "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi. Azərbaycan ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını və xidməti vəzifələrini yerinə yetirən zaman fərqləndiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Adil Əfəndiyev ölümündən sonra "Hərbi xidmətlərə görə" medalı ilə təltif edildi. Azərbaycanın Xocavənd rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Adil Əfəndiyev ölümündən sonra "Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.

Adil Qədir oğlu Əfəndiyev (12 avqust 1995, Qazax rayonu – 22 oktyabr 2020, Xocavənd rayonu) — Azərbaycan Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrinin tibb xidməti leytenantı, İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi. == Həyatı == Adil Əfəndiyev 1995-ci il avqustun 12-də Qazax rayonunda anadan olub. 2012–2018-ci illərdə Azərbaycan Tibb Universitetində (ATU) ali təhsil alıb. == Hərbi xidməti == Azərbaycan Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrinin leytenantı olan hərbi tibb qulluqçusu Adil Əfəndiyev 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Füzulinin və Xocavəndin azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə feldşer olmamasına baxmayaraq yaralanan hərbçilərə yerindəcə yardım edib. Adil Əfəndiyev oktyabrın 21-də Şuşanın azad edilməsi gedişatında həmin istiqamətdə strateji yüksəkliklərin azad olunması zamanı Xocavənd rayonunun Tuğ kəndində polkovnik-leytenant Anar Əliyev ilə birgə şəhid olub. Oktyabrın 25-də Qazax rayonunda dəfn olunub. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Adil Əfəndiyev ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edildi. Azərbaycanın Şuşa rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Adil Əfəndiyev ölümündən sonra "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi. Azərbaycan ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını və xidməti vəzifələrini yerinə yetirən zaman fərqləndiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Adil Əfəndiyev ölümündən sonra "Hərbi xidmətlərə görə" medalı ilə təltif edildi. Azərbaycanın Xocavənd rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Adil Əfəndiyev ölümündən sonra "Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.

Adil Əfəndiyev və ya Adil Nəcdət (1907 – 9 fevral 1973, Bakı) — Axısqa türkü, alim, Bakı Sovetinin II, IV, V, VI, VIII, IX çağırış deputatı. == Həyatı == Adil Ələddin oğlu Əfəndiyev 1929-cu ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin şərq fakültəsinin dilçilik şöbəsini bitirmişdir. Əmək fəalyyətinə hələ tələbə ikən başlamışdır. 1924-cü ildə "Kəndli qəzetəsi"nin katibi, 1925–1939-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı – "Azərnəşr"də orfoqraf, tərcüməçi, redaktor, şöbə müdiri vəzifələrində çalışmışdır. 1939–1953-cü ildə Azərbaycan Radio Verilişləri Komitəsində baş redaktor, sədrin birinci müavini və sədr vəzifəsində çalışmışdır. 1954–1964-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı-"Azərnəşr"in müdiri vəzifəsində çalışmışdır. 1964–1972-ci illərdə Azərbaycan SSR Dövlət Mətbuat Komitəsi sədrinin birinci müavini olmuşdur. 1972–1973-cü illərdə Azərbaycan KP MK yanında Partiya Tarixi İnstitutunda tərcümə bölməsinin müdiri olmuşdur. Nizami Yubiley Komitəsinin məsul katib və sədr müavini, terminoloji komitənin, toponimika komissiyasının, Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası baş redaksiyasının üzvü olmuşdur. Bir çox bədii, siyasi əsərlərin, o cümlədən K. Marks, F. Engels, V. İ. Lenin, Ö. Xəyyam, İ. S. Turgenyev, L. Tolstoy, M. Tven, C. Oldric və başqalarının əsərlərnin, tarix və coğrafiya dərsliklərinin Azərbaycan dilinə tərcüməçisi və tərcümələrinin redaktoru olmuşdur.

Adilə Sultan (7 fevral 1887, Konstantinopol – 7 dekabr 1973) — Osmanlı sülaləsinin üzvü, Osmanlı xanım sultanı. == Həyatı == Adilə Sultan 7 fevral 1887-ci ildə babasının taxtdan endirilişinin ardından həbs tutulduğu Çırağan sarayında dünyaya gəldi. Atası Sultan Muradın oğlu Səlahəddin Əfəndi, anası isə onun ikinci xanımı Tövhidə Zatıgül xanımdır. Babasının vəfat etdiyi 1904-cü ilədək bu sarayda nəzarət altında yaşayan Adilə Sultan daha sonra digər ailə üzvləriylə birlikdə Üsküdar sarayına köçürüldü. 15 may 1910-cu ildə Göztəpə köşkündə Arif Paşanın oğlu Faiq bəylə nikahlandı. Ancaq cəmi 3 il sonra cütlük boşandı və bu nikahdan övladları olmadı. 3 aprel 1914-cü ildə ikinci evliliyi Moralızadə Mehmed Əli bəyin oğlu Səlahəddin Əli bəylə baş tutdu və bu nikahdan bir qızı dünyaya gəldi. Ancaq ərinin 1918-ci ildə vəfatının ardından Adilə Sultan dul qaldı və bir daha evlənmədi. 3 mart 1924 tarixli TBMM qərarı ilə digər Osmanlı sülaləsi üzvləri kimi, Adilə Sultan da qızı Nilüfər xanım Sultanla birlikdə sürgünə göndərildi. Sürgün illərini bir çox ailə üzvləri kimi Fransanın Nitsa şəhərində keçirən Adilə Sultan burada son xəlifə Əbdülməcid Əfəndinin himayəsində yaşadı.

Agah Əfəndi (1832, Yozqat – 1885, Afina) — Türkiyə yazıçısı,"Gənc Osmanlı" cəmiyyətinin üzvü, Poçt naziri, səfir. O, Türkiyədə poçt naziri kimi ilk poçt pullarını buraxmışdır. Bu gün o, daha çox bir qəzet işçisi kimi xatırlanmaqdadır. Dövrünün mütərəqqi padşahlarından olan Əbdüləzizin hakimiyyəti zamanı Agah Əfəndi Avropaya göndərildi. Avropadan qayıtdıqdan sonra II Əbdülhəmid tərəfindən sürgünə göndərilmiş, istibdad zülmü çəkmişdir. == Həyatı == Poçt pullarının və qəzetlərinin atası sayılan Agah Əfəndi 1832-ci ildə İstanbulda Sarıyerdə anadan olmuşdur. Yozqatlı Çobanoğullarından Ömər Əfəndinin oğludur. Yeddi il tibb institutunda oxuduqdan sonra fransız dilini yaxşı bildiyi üçün təhsilini yarımçıq qoyub "Babiali tərcümə şöbəsində" çalışmışdır. Avropadan vətənə qayıtdıqdan sonra bir çox vəzifələrdə çalışmışdır. O, da II Əbdülhəmidin sürgünündən yan keçə bilməmişdi.

Ahizadə Hüseyn Əfəndi (1572, Konstantinopol – 8 yanvar 1634) — Osmanlı alimi və edam edilən ilk şeyxülislam. == Həyatı == 1572-ci ildə dünyaya gəlmişdir. Atası Ahizadə Mehmed Əfəndi II Səlim dövrünün qazılarından olmuşdur. İlk təhsilini aldıqdan sonra Xoca Sadəttin Əfəndinin himayəsinə girərək 1589-cu ildə təhsilini başa vurmuşdur. Ardından 1599-cu ildə Sahn-ı Səman, 1601-ci ildə Şahzadəbaşı və Süleymaniyyə, 1603-cü ildə Süleymaniyyə Darülhədis və Hakaniyyə-Vəfa mədrəsələrində müdərrislik etmişdir. Daha sonra qazı olaraq xidmət göstərən Hüseyn Əfəndi 1601–1632-ci illər ərzində bir dəfə Bursa, 3 dəfə İstanbul, 2 dəfə Anadolu və 3 dəfə Rumeli başqazısı olaraq təyin olundu. 1632-ci ildə baş verən sipahi üsyanı nəticəsində şeyxülislam Yəhya Əfəndi vəzifədən uzaqlaşmış və onun yerinə Ahizadə Hüseyn Əfəndi şeyxülislam seçildi. İki il bu vəzifədə qalan Hüseyn Əfəndinin şeyxülislamlığı dövründə IV Murad Bursaya gedərkən xalqın şikayəti ilə heç bir araşdırma aparmadan İznik qazısını edam etdirmişdir. Bu hərəkəti elm sahəsinə vurulan böyük bir zərbə olaraq görən Ahizadə Hüseyn Əfəndi dövrün validə sultanı Kösəm Sultana bir məktub yazaraq üləmaya hörmət göstərilməsini və padşahın düz yola çağırılmasını ona məsləhət gördü. Bunun ardından Kösəm Sultan oğluna bir məktub yazaraq paytaxtda vəziyyətin gərgin olduğunu və dərhal geri qayıtmalı olduğunu bildirdi.

Abbas Zahid oğlu Babayev səhnə adı ilə Albay Əfəndi (16 fevral 1986, Bakı, Azərbaycan) — repçi, yazar. Albay - təxəllüsünü Türkiyə hərbi sistemində polkovnik anlamına gələn rütbədən götürmüşdür. Albay Sheriff adını 2007-ci ildə Albay Əfəndi olaraq dəyişdirmişdir. İxtisasca iqtisadçıdır. Musiqi və ədəbiyyatdan başqa, səs rejissorluğu sahəsində də fəaliyyət göstərir. Musiqi karyerasına 2001-ci ildə özünün də qurulmasında böyük rolu olan RAPressia CLAN adını verdikləri rep birliyində başlamışdır. 2011-ci ildə birliyi tərk edərək solo fəaliyyətə başlamış və 2012-ci ildə ilk solo Anomalia albomunu yayımlamışdır. 2012-ci il, Türkiyənin Kurşun Kalem (Qurşun Qələm) ədəbi dərgisinin iyul-avqust, 18-ci buraxılışında Albay Əfəndinin Yeyilmiş Pozan adlı şeiri Türkiyə türkçəsinə tərcümə edilmişdir. Heç bir siyasi, dini partiyaya mənsub deyil. == Həyatı == Albay Əfəndi 16 fevral 1986-cı ildə Bakı şəhərində anadan olub.

Altay Əfəndiyev — (21 fevral 1958) Azərbaycan diplomatıdır. Azərbaycanın İspaniyadakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri. Demokratiya və İqtisadi İnkişaf Təşkilatının Baş katibi — GUAM (2016-cı ildən). == Həyatı == Taras Şevçenko adına Kiyev Dövlət Universitetinin Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunu, Moskvadakı Şərqşünaslıq İnstitutunun aspiranturasını bitirib. Hollandiyanın "Klingendel" Beynəlxalq Əlaqələr İnstitutunda təhsil alıb, Haaqa, Hollandiya; MBA, J. Cass Biznes Məktəbi, City University, London, İngiltərə; “Hökümətdə Yüksək Səviyyəli Menecerlər” Proqramı, JFK İdarəçilik Məktəbi, Harvard Universiteti, ABŞ. Danışır: Azərbaycan, rus, ingilis, fransız, ispan, türk, ukrainca 1980–1992-ci illərdə Elmlər Akademiyası Şərqşünaslıq İnstitutunun elmi işçisi, Bakı, Azərbaycan. 1992–1993-cü illərdə — Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin Beynəlxalq İqtisadi Əlaqələr Departamentinin ikinci katibi / birinci katibi; 1993–1994-cü illərdə — Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin İkitərəfli İqtisadi Əməkdaşlıq şöbəsinin müdiri; 1994–1997-ci illərdə — Azərbaycan Respublikasının Böyük Britaniyadakı səfirliyi, İqtisadi məsələlər üzrə birinci katib; 1997–2000-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının Böyük Britaniyanın Londondakı səfirliyində iqtisadi məsləhətçi olmuşdur; 2000–2004-cü illərdə — Xarici İşlər Nazirliyinin İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf idərəsinin rəisi, Xarici İşlər Nazirinin İqtisadi Məsləhətçisi; 2004–2009-cu illərdə — Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Daimi Beynəlxalq Katibliyinin Baş katibinin müavini; 2009–2010-cu illərdə — Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf idarəsinin rəisi; 2010–2015-ci illərdə — Azərbaycan Respublikasının İspaniya Krallığında və Andorra Knyazlığında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri; 1 yanvar 2016-cı ildən — Demokratiya və İqtisadi İnkişaf Təşkilatının Baş katibi — GUAM, Kiyev ; Bakı Dövlət Universitetində, Qərb Universitetində (Bakı) və digər özəl qurumlarda, habelə yüksək menecment kurslarında beynəlxalq iqtisadi münasibətlərdən dərs deyir. == Digər fəaliyyətlər == — Azərbaycan Respublikası ilə Aİ arasında Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişinin həyata keçirilməsinə dair Ticarət və İqtisadiyyat Alt Komitəsinin həmsədri; — Azərbaycan-Britaniya Ticarət və Sənaye Şurasının üzvü; — Azərbaycan Respublikası Sahibkarlar Konfederasiyası Məsləhət Şurasının üzvü; — Beynəlxalq Qara Dəniz Araşdırmaları Mərkəzinin İdarə Heyətinin üzvü (Afina, Yunanıstan); — Maliyyə İnkişafına dair Monterey Sammitində Azərbaycan Respublikasının nümayəndə heyətinin rəhbəri; — 2002-ci il Dünya Davamlı İnkişaf Sammitində Milli nümayəndə heyəti rəhbərinin müavini, Johannesburg, Cənubi Afrika; — 2003 Dünya Su Sammitində Milli nümayəndə heyətinin sədr müavini, Kyoto, Yaponiya.

Ankaralı Mehmed Əmin Əfəndi (1619, Ankara – 2 noyabr 1687) — Osmanlı alimi, müdərrisi və şeyxülislamı. == Həyatı == 1619-cu ildə Ankarada dünyaya gəlmişdir. Bu səbəblə bir çox tarixi mənbələrdə Ankaralı olaraq anılır. Atası Hüseyn Əfəndi Ankaranın məşhur tacirlərindən olmuşdur. Kiçik yaşlarında Ankara müftisi Kırşəhərli Mehmed Əfəndinin xidmətinə girdi və burada ilk təhsilini aldı. Ardından şeyxülislam Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndinin dərslərini aldı və dini təhsilini başa vurdu. Bir müddət kiçik dərəcəli mədrəsələrdə müdərris oldu. Daha sonra 1650-ci ilin oktyabrında Mehmed ağa darülhədisində, 1656-cı ilin avqustunda Pərviz Əfəndi, ertəsi il Qasım Paşa mədrəsəsinə təyin edildi və fətva əmini oldu. Ardından 1663-cü ilədək bir sıra önəmli mədrəsələrdə müdərris olaraq fəaliyyət göstərdi. Daha sonra qazılığa keçərək 1663-cü ilin oktyabrında Yenişəhər qazısı oldu.

Arif Əfəndiyev (biokimyaçı) — azərbaycanlı alim, biokimyaçı. Arif Əfəndiyev (kimyaçı) — azərbaycanlı alim, kimya elmləri doktoru, baş elmi işçi.

Arif Mustafa oğlu Əfəndiyev (30 sentyabr 1942, Şamaxı) — azərbaycanlı biokimyaçı alim, pedaqoq, tibb elmləri doktoru (1986), professor (1989), Azərbaycanın Əməkdar müəllimi (2010), Avropa Biokimyaçılar Cəmiyyətləri Konfederansiyası Biokimyanın Tədrisi Komissiyasının üzvü, Azərbaycan Tibb Universiteti Biokimya kafedrasının müdiri (1987–2020). == Həyatı == Arif Əfəndiyev 1942-ci il sentyabrın 30-da Şamaxı rayonunda anadan olub. 1950–1960-cı illərdə Bakı şəhəri Səbail rayon 6 saylı tam orta məktəbdə təhsil alıb. Məktəbi bitirdikdən sonra, 1960-cı ildə Nəriman Nərimanov adına Azərbaycan Tibb İnstitutunun (indiki Azərbaycan Tibb Universitetinin) Əczaçılıq fakültəsinə qəbul olmuş və 1965-ci ildə buradan məzun olmuşdur. Dürdanə Əfəndiyeva adlı xanımla ailəlidir. Məhiyəddin və Teymur adlı 2 oğlu, Atilla və Məhiyyədin adlı 2 oğlan və Fatimə adlı 1 qız nəvəsi var. == Fəaliyyəti == Arif Əfəndiyev Avropa Biokimyaçılar Cəmiyyətləri Konfederansiyasında təşkil edilmiş Biokimyanın Tədrisi Komissiyasının keçmiş SSRİ dövlətlərindən seçilmiş yeganə üzvüdür. == Kitabları == 1974 və 1984-cü illərdə iki dəfə çapdan çıxmış "Bioloji kimya" dərsliyinin müəllifidir. 2002–2010-cu illərdə üç dəfə 4 cildlik "İnsan Biokimyasının əsasları" kitabının müəllifidir. 2007-ci ildə çap edilmiş "Klinik və Patoloji Biokimya" dərsliyinin müəllifidir.

Arif Cavanşir oğlu Əfəndiyev (10 oktyabr 1948, Qafan) — Azərbaycanlı alim, AMEA akad. M.F.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun kimya elmləri doktoru, Professor. == Həyatı == Arif Əfəndiyev 10 oktyabr 1948-ci ildə Ermənistan SSR-in Qafan şəhərində anadan olub. M. Əzizbəyov adına Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunu bitirib. Professor Arif Əfəndi AMEA-nın Akademik M.F.Nağıyev adına Kimya Problemləri İnstitutunda laboratoriya müdiri vəzifəsində çalışır. == Əsas elmi nailiyyətləri == Xlorlu karbohidrogenlərin katalitik oksidləşmə reaksiyalarının kinetika və mexanizminin elmi əsasları hesablanmışdır. Aşağı molekullu spirtlərin, karbohidrogenlərin katalitik oksidləşdirici dehidrogenləşmə reaksiyalarının elmi əsaslarınin hazırlanması. 60-a qədər yeni bioloji aktiv maddələr sintez olunmuşdur. == Pedaqoji fəaliyyəti == Azərbaycan Pedaqoji Universitetində Dövlət İmtahan komissiyasının sədri. Bakı Dövlət Universitetinin Fiziki və Kolloid kimya kafedrasında əvəzedici müəllim.

Əfəndiyev Asif Qasım oğlu (Asif Ata - İnam Ata; 25 sentyabr 1935, Çaykənd – 6 iyun 1997, Bakı) — filosof, Mütləqə İnam dünyabaxışının, təliminin yaradıcısı, ruhaniyyatçı. == Həyatı == Asif Ata (İnam Ata) 1935-ci il sentyabrın 25-də Qərbi Azərbaycanın Çəmbərək (Krasnoselsk) rayonunun Çaykənd kəndində, müəllim ailəsində anadan olmuşdur. Əslən Qaraqoyunlu soyundandır. Babaları ruhanı olmuşlar. İlk təhsilini doğulduğu kənddə almış, orta təhsilini Gəncə şəhərində davam etdirmiş, 1951-ci ildə Ağstafa şəhərində başa vurmuşdur. Mətbuatda ilk dəfə 1952-ci ildə "Azərbaycan pioneri" jurnalında dərc olunan "Məktəb xatirələri" şeiri ilə çıxış etmişdir. 1952-1957-ci illərdə Moskvadakı M.Qorki adına Dünya Ədəbiyyatı İnstitutunda oxuyub. Təhsil illərində müstəqil olaraq dünya tarixini, ədəbiyyatını, fəlsəfəsini, dinlərini, musiqisini, incəsənət tarixini – bir sözlə, özünəcən insanlığın yaradıb ortaya qoyduğu bütün dəyərli bilikləri mənimsəyib. M.F.Axundov adına Rus dili və Ədəbiyyatı İnstitutunda, Dillər Universitetində, Bakı Musiqi Akademiyasında, Bakı Dövlət Universitetində Qərb ədəbiyyatı, rus ədəbiyyatı, estetika, fəlsəfə, incəsənət tarixi fənlərindən mühazirələr oxuyub. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fəlsəfə və Hüquq İnstitutunda baş elmi işçi vəzifəsində işləmişdir (1969-1975.

Ayaz Adil oğlu Əfəndiyev (15 yanvar 1938, Bakı – 19 noyabr 2007, Bakı) — akademik, 1987-ci ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Polimer Materialları İnstitutunun direktoru olub. == Həyatı == Ayaz Adil oğlu Əfəndiyev 1938-ci il yanvarın 15-də Bakı şəhərində anadan olub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra o, 1954–1959-cu illərdə ali təhsilini Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunda kimya texnologiyası fakültəsində alıb. Əmək fəaliyyətinə 1959-cu ildən Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda kiçik elmi işçi kimi başlayan A. Əfəndiyev 1960–1963-cü illərdə Moskvada Fiziki Kimya İnstitutunun aspiranturasında oxuyub. Aspiranturanı başa vurduqdan sonra Bakıya qayıdaraq fəaliyyətini 1963–1965-ci illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda kiçik elmi işçi kimi davam etdirib, 1965–1987-ci illərdə isə Akademiyanın Kimya Texnologiyasının Nəzəri Problemləri İnstitutunda kiçik elmi işçi, böyük elmi işçi, şöbə müdiri, laboratoriya müdiri vəzifələrində çalışıb. == Elmi fəaliyyəti == A. Əfəndiyev 1987-ci ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Polimer Materialları İnstitutunun direktoru olub. O, 2001-ci ildən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının kimya elmləri bölməsinin akademik katibi, 2007-ci ildən isə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademik katibi kimi məsul vəzifələri icra edib. A. Əfəndiyev 1965-ci ildə L. Y. Karpov adına Fiziki Kimya İnstitutunda namizədlik, 1982-ci ildə Moskva Dövlət Universitetində doktorluq dissertasiyalarını müdafiə edib. O, 1986-cı ildə professor elmi adını alıb, 2001-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 2007-ci ildə həqiqi üzvü seçilib. Yüksəkmolekullu birləşmələr kimyası sahəsində fundamental tədqiqatları ilə tanınan A. Əfəndiyev kompleks əmələ gətirən polimer sorbentlər və metal polimer kompleks katalizatorların alınmasının və xassələrinin tənzimlənməsinin yeni prinsiplərini işləyib hazırlayıb.

Babaş Əfəndi Mikayılzadə — 1862-1957-ci illərdə Azərbaycanda yaşamış, ömrünü İslam dininin təbliği ilə yanaşı, bolşevik və daşnaklara qarşı mübarizəyə həsr etmiş ictimai və din xadimi, "Məsail" imzası ilə şeirlər yazmış şair. == Həyatı == Babaş Əfəndi Mikayılzadə 1862-ci ildə Şamaxı qəzasının Bico kəndində, çoxəsrlik ziyalılıq ocağı olan "Mollalar" nəslində Hacı Molla Bağının ailəsində dünyaya göz açmışdır. ==== Təhsili ==== Uşaq yaşlarından ətrafı çox "dərin" və zəkalı insanlarla zəngin olan Babaş müdərris qohumlarının əhatəsində formalaşmış və zəmanəsinin tanınmış elm adamlarından sayılan dayısı Hacı Əbdülhəmid Əfəndidən əsaslı biliklər almışdı. Gənc yaşlarından zəka və əqli ilə seçilən Babaş Əbdülhəmid Əfəndinin ona olan marağını artırmış, dayısı ona həm də ərəb və fars dillərini mükəmməl öyrətmişdir. Sonra dayısı onu Şamaxıya gətirmiş, onun təhsilini Şirvan Qazisi, İlahiyyat Doktoru Hacı Məcid Əfəndiyə tapşırmışdır. Babaşın yaddaş və idrakına heyran qalan Hacı Məcid Əfəndi ona xüsusi maraq və diqqət yetirmiş, onu daim nəzarətdə saxlamışdır. Şamaxıda ali-ruhani təhsilini başa vuran Babaş, "Hafizi-Quran" kimi buranı xüsusi diplomla bitirmişdir. Şamaxının nüfuzlu din xadimləri onu burada saxlamağa cəhd etsələr də, Babaş Əfəndi doğma kəndi Bicoya qayıdaraq ata-baba ocağının ziyalılıq ənənəsini davam etdirmiş, yaxın qohumlarının, eləcə də kəndin digər yeniyetmələrinin təhsili ilə məşğul olmuşdur. Bu dövrdə Babaş Mikayılzadə həm də ədəbi yaradıcılığa vaxt ayıraraq dini və klassik mövzuda əsərlər yazmış, sevdiyi şairlərdən tərcümələr etmişdir. ==== Bicodan Şamaxıya ==== 1907-ci ildə fəaliyyətinin ən qızğın çağında Şirvan Qazisi Hacı Məcid Əfəndi onu Şamaxıya dəvət edir.

Bahai Mehmed Əfəndi (1595, Konstantinopol – 3 yanvar 1654 və ya 2 yanvar 1654) — Osmanlı alimi, şair və şeyxülislamı. Babası Şeyxülislam Xoca Sadəttin Əfəndi, əmiləri Şeyxülislam Mehmed Əsad və Mehmed Çələbi Əfəndilər, əmisi oğlu isə Şeyxülislam Əbu Səid Mehmed Əfəndidir. == Həyatı == 1595-ci ildə İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Atası Şeyxülislam Xoca Sadəttin Əfəndinin oğlu Qazı Əbdüləziz Əfəndidir. Anası isə I Süleyman dönəminin şeyxülislamı Əbu Suud Əfəndini ailəsinə mənsubdur. İlk təhsilini atasından və tanınmış alimlər alan Mehmed Əfəndi 1617-ci ildə atası ilə birlikdə Hicaza getdi. Geri döndükdən sonra ailənin nüfuzundan istifadə edərək bəzi mədrəsələrdə müdərris olaraq xidmət göstərdi. Ardından 1631-ci ildə Saloniki, 1633-cü ildə isə Hələb qazısı təyin olundu. Bu əsnada Hələb hakimi Əhməd Paşa ilə münasibətləri pisləşdi. Əhməd Paşa Mehmed Əfəndini tiryək istifadə etməklə, bu səbəblə də vəzifəsini layiqincə yerinə yetirməməklə günahlandırıb, paytaxta şikayət etdi.

Bala İbrahim oğlu Əfəndiyev (1893, Çaykənd, Qazax qəzası – 1938, Bakı) — bolşevik dövlət xadimi, Azərbaycanda və Ermənistanda Sovet hakimiyyətinin qurulması uğrunda fəal mübariz, repressiya qurbanı. == Həyatı və fəaliyyəti == Bala Əfəndiyev 1893-cü ildə Gəncə quberniyası, Qazax uyezdi, Qaraqoyunlu mahalının Çaykənd kəndində ruhani ailəsində doğulub. Onun mənsub olduğu Əfəndilər nəslinin başçısı, babası Hacı Alı Əfəndi təhsilli din xadimi, kəndin ruhani rəhbəri olub. Əfəndilər nəsli Qaraqoyunlu dərəsinin imkanlı, sayılıb-seçilən nəsillərdən idi. Bala dünyaya gəlməmiş atası İbrahim Əfəndi dünyasını dəyişir. Balanın tərbiyəsi ilə əmisi molla Məhəmməd Əfəndi və atalığı Hacı Əhməd Əfəndi məşğul olurlar. Bala öz kəndlərində molla məktəbini bitirir. Daha sonra əmiləri Balada elm və sənətə olan böyük həvəsi görüb, onu 1907-ci ildə Qazaxda təzə açılmış rus məktəbinin hazırlıq siniflərində təhsil almağa göndərirlər. Bala Əfəndiyev həmin siniflərdə təhsilini davam etdirir, rus dilinə yiyələnir[2]və 1912-ci ildə məktəbi bitirir. Sərbəst həyat arzusu gənc Balanı 1913-cü ildə Bakıya gətirir.

Başmaqçızadə Abdullah Əfəndi (1680, Konstantinopol – 1732, Konya) — Osmanlı dövlət xadimi, müdərris, qazı və şeyxülislam. Atası Başmaqçızadə Əli Əfəndi də II Mustafa və III Əhməd səltənətlərində şeyxülislamlığa gətirilmişdir. Bundan başqa kürəkəni olan Dürrizadə Mustafa Əfəndi də fərqli zamanlarda 3 dəfə şeyxülislamlığa gətirilmişdir. == Həyatı == 1680-ci ildə dünyaya gəlmişdir. Atası Ədirnə hadisələri əsnasında və daha sonra III Əhməd səltənətində şeyxülislam olan Başmaqçızadə Əli Əfəndi idi. Dini təhsilini atasından və dönəmin məşhur alimlərindən alan Abdullah Əfəndi atasının səyləriylə, müxtəlif mədrəsələrdə müdərris olaraq fəaliyyət göstərməyə başladı. Ardından yenə asanlıqla qazılıq rütbəsinə yüksəldi və ilk vəzifəsi də diqqət çəkəcək dərəcədə fərqlənən Misir qazılığı oldu. Ancaq bu təyinatı atasının vəfatının ardından baş tutdu. 4 avqust 1712-ci ildə təyin edildiyi Məkkə və Misir qazılığı vəzifəsini tamamlamasının ardından 1714-cü ildə İstanbul qazılığına gətirildi. Daha sonra 1718-ci ildə naqibüləşraf, 1720-ci ilin martında isə Anadolu başqazısı təyin edildi.

Başmaqçızadə Əli Əfəndi (1639 – 12 (23) fevral 1712, Konstantinopol) — Osmanlı dövlət xadimi, müdərris, qazı və şeyxülislam. Oğlu Abdullah Əfəndi və kürəkəni İshaq Əfəndi Sultan Mahmud səltənətində şeyxülislamlığa gətirilmişdir. == Həyatı == 1639-cu ildə dünyaya gəlmişdir. Atası Mehmed Əfəndi 1682-ci ildə Üsküdar qazısı ikən vəfat etmişdir. Öncələri Əbdürrəhim Əfəndidən dərslər almış, onun şeyxülislam olmasının ardından isə ilk dini təhsilini başa vurmuşdur. Din təhsilini bitirdikdən sonra 1657-ci ildə müdərrisliyə başladı. 1667-ci ildə Həmid Əfəndi, 1673-cü ildə Bali Əfəndi, 1674-cü ildə Ümmüvələdzadə, 1675-ci ildə Heydər Paşa, 1680-ci ildə Qoca Murad Paşa, 1681-ci ilin iyulunda Mahmud Paşa, 1683-cü ilin oktyabrında Yavuz Sultan Səlim, 1686-cı ilin aprelində Süleymaniyyə mədrəsələrinə təyin edildi. Ardından qazılığa keçdi və ilk dəfə 1687-ci ildə Qüdsdə vəzifələndirildi. 1688-ci ilin mayında bu vəzifədən alındı və 2 il sonra Ədirnə qazılığına göndərildi. Həmin il nakibüləşraflığa (Peyğəmbər soyundan olan seyidlərin problemləri ilə məşğul olan şəxs) yüksəldi.

Beynəlxalq fonetik əlifba (BFƏ) (ing. International Phonetic Alphabet, fr. Alphabet phonétique international) — latın əlifbası əsasında transkripsiyaların yazılması üçün işarə sistemi. Beynəlxalq Fonetika Assosiasiyası tərəfindən hazırlanıb və dəstəklənir. Bu əlifbadan əsasən xarici dil müəllimləri, tələbələr, dilçilər, loqopedlər, müğənnilər, aktyorlar, leksikoqraflar və tərcüməçilər faydalanırlar. BFƏ yalnız şifahi nitqdə fərqli olan nitq keyfiyyətlərini göstərmək üçün nəzərdə tutulmuşdur: fonemlər, intonasiya, sözlərin və hecaların ayrılması. Əlavə nitq xüsusiyyətlərini (diş qıcırtması, yırtma, damaq yarığının yaratdığı səslər) çatdırmaq üçün əlavə bir simvol dəsti — BFƏ uzantıları istifadə olunur. Transkripsiya əlifbası Beynəlxalq Fonetik Birliyi tərəfindən redaktə olunur və dəyişdirilir. 2005-ci ildən etibarən BFƏ 107 hərf simvolu, 52 diakritik simvol və 4 prosodi simvolunu əhatə edir. == Tarixi == 1886-cı ildə Fransız dilçi Pol Passinin rəhbərlik etdiyi bir qrup Fransız və İngilis dili müəllimləri 1897-ci ildən etibarən (fr.

Feodosiya (ukr. Феодосія, krımtat. Kefe, Кефе, rus. Феодо́сия, yun. Θεοδοσία — "Tanrıdan Verilmiş") — Ukraynanın Krım Muxtar Respublikasında kurort şəhəri, Qara dənizin limanı.

Əfv — sanki müvafiq hərəkət heç baş verməmiş kimi, şəxsi iddia edilən cinayət və ya digər hüquq pozuntusuna görə təqsirləndirilmək və məhkum olunmaqdan azad edən hökumət qərarı. Dövlətlərin yurisdiksiyalarından asılı olaraq əfv cinayətə görə məhkum olunmazdan əvvəl və ya məhkum olunduqdan sonra verilə bilər. Əksər ölkələrdə əfv "cəmiyyətə öz borclarını ödəmiş" və ya əfv olunmağa layiq hesab edilən şəxslərə verilə bilər. Bəzən də əfv səhvən məhkum edilmiş və ya səhvən məkum olunduğunu iddia edən şəxslərə verilir. Bəzi dövlətlərin yurisdiksiyalarında əfvin qəbul edilməsi, yəni şəxsin əfv olunmağına razılıq verməsi dolayı yolla onun təqsirli olmasını qəbul etməsi kimi başa düşülür; bəzi hallarda əfv edilmək barədə təklifdən bu əsasa görə imtina olunur. Son zamanlarda səhvən cinayət törətməkdə ittiham olunan şəxslər əfvi qəbul etmək əvəzinə apelyasiya məhkəməsinə şikayət etməyi seçirlər; lakin bəzən ikinci dəfə məhkəmə xərcləri ilə üzləşməmək üçün şəxsin təqsirsizliyi mübahisə edilmədikdə ona əfv olunmaq təklif olunur. Bu, xüsusilə ölüm hökmü tətbiq olunduqda əhəmiyyət kəsb edir. Əfvlər bəzən korrupsiyaya qarşı mübarizə mexanizmi kimi görünür. Bəzən bunun əksi də ola bilər: məsələn, bəzi əfvlər siyasi maraqlar naminə şəxsə effektiv toxunulmazlıq formasında verilən səlahiyyətli şəxslərin korrupsioner hərəkətləri kimi görünə bilər. == Ölkələr üzrə == === Azərbaycan === "Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti"ndə əfv sözünün izahı günah və qüsurunu nəzərə almama, günah və təqsirindən keçmə, günahı bağışlama kimi göstərilib.

Əşə (tatar. Әшә, Əşə, başq. Әшә, Əşə, rus.

Amnesty International (həmçinin Amnesty və ya AI adı ilə də tanınır) — əsası 1961-ci ildə Böyük Britaniyada qoyulmuş və məqsədi "özünün insan haqlarının təbliği sahəsində işi kontekstində fiziki və psixoloji toxunulmazlıq hüququnun, vicdan və özünüifadə azadlığının, diskriminasiyadan azad olma azadlığının pozulmasının qarşısının alınması və dayandırılmasına yönəldilmiş tədqiqatlar və hərəkətlər həyata keçirilməsi" olan beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatıdır.

Cəbəllüttariqin ələ keçirilməsi — 31 iyul - 4 avqust 1704-cü il tarixlərində İspaniya mirası uğrunda müharibə zamanı İspaniyanın Cəbəllüttariq qalasının ələ keçirilməsi ilə bitən müttəfiq İngiltərə-Hollandiya donnanmasının əməliyyatı. Bu əməliyyatdan sonra İspaniya birdəfəlik Cəbəllüttariqi itirdi. İspaniya mirası uğrunda müharibənin əvvəlindən ingilis-holland ittifaqı Cəbəllüttariq boğazına nəzarət etmək və Aralıq dənizinin qərbindəki Fransız donanmasına qarşı dəniz əməliyyatlarını asanlaşdırmaq üçün Pireney yarımadasında uyğun bir liman axtarırdı. Kadisi ələ keçirmək cəhdi 1702-ci ilin sentyabrında uğursuzluqla sona çatdı. Lakin ittifaq donanmasının həmin il oktyabr ayında Viqo körfəzindəki müvəffəqiyyətli dəniz basqınından sonra iki dəniz ölkəsi Hollandiya və İngiltərənin birləşmiş donanmaları bölgədə mühüm qüvvə oldular. Bu qələbə Portuqaliya Kralı II Pedronun Fransa və Burbonların nəzarətində olan İspaniya ilə mütəffiqliyini kəsməsinə və 1703-cü ildə Böyük İttifaqa daxil olmasına səbəb oldu. Bu ittifaqın mənafeyinə uyğun gəlirdi. Çünki İttifaq donanması Lissabon limanına girişdən istifadə edərək Aralıq dənizində rahat hərbi kampaniya aparırdı. İspaniya taxtına yiyələnmək uğrunda Avstriya Habsburqlarını namizədi VI Karl da mübarizə aparırdı. Hesse-Darmştat şahzadəsi Georq Hessen bölgədə Habsburq sülaləsinin maraqlarını təmsil edirdi.

Cəbəllüttariqin ələ keçirilməsi — 31 iyul - 4 avqust 1704-cü il tarixlərində İspaniya mirası uğrunda müharibə zamanı İspaniyanın Cəbəllüttariq qalasının ələ keçirilməsi ilə bitən müttəfiq İngiltərə-Hollandiya donnanmasının əməliyyatı. Bu əməliyyatdan sonra İspaniya birdəfəlik Cəbəllüttariqi itirdi. İspaniya mirası uğrunda müharibənin əvvəlindən ingilis-holland ittifaqı Cəbəllüttariq boğazına nəzarət etmək və Aralıq dənizinin qərbindəki Fransız donanmasına qarşı dəniz əməliyyatlarını asanlaşdırmaq üçün Pireney yarımadasında uyğun bir liman axtarırdı. Kadisi ələ keçirmək cəhdi 1702-ci ilin sentyabrında uğursuzluqla sona çatdı. Lakin ittifaq donanmasının həmin il oktyabr ayında Viqo körfəzindəki müvəffəqiyyətli dəniz basqınından sonra iki dəniz ölkəsi Hollandiya və İngiltərənin birləşmiş donanmaları bölgədə mühüm qüvvə oldular. Bu qələbə Portuqaliya Kralı II Pedronun Fransa və Burbonların nəzarətində olan İspaniya ilə mütəffiqliyini kəsməsinə və 1703-cü ildə Böyük İttifaqa daxil olmasına səbəb oldu. Bu ittifaqın mənafeyinə uyğun gəlirdi. Çünki İttifaq donanması Lissabon limanına girişdən istifadə edərək Aralıq dənizində rahat hərbi kampaniya aparırdı. İspaniya taxtına yiyələnmək uğrunda Avstriya Habsburqlarını namizədi VI Karl da mübarizə aparırdı. Hesse-Darmştat şahzadəsi Georq Hessen bölgədə Habsburq sülaləsinin maraqlarını təmsil edirdi.

Ərfəüddövlə Həsən xan Mirzə Rza xan oğlu (1895, Tiflis – 1983, Monte Karlo) - Azərbaycan əsilli general, İran ordusunun Baş Qərərgah Rəisi və Pəhləvi sülaləsi zamanı diplomat. == Həyatı == Həsən xan Ərfə 1895-ci ildə Tiflis şəhərində anadan olmuşdur. O zaman Tiflis şəhəri Rus imperiyasının bir hissəsi idi. Onun anası ingilis-rus qarışığı idi. Anası Lüdmila Jervisin atası britaniyalı diplomat, anası isə məşhur rus zadəgan ailələrindən olan Demidovlardan olmuşdur. Atası Mirzə Rza xan Ərfəüddövlə Tiflisdə Qacar dövlətinin baş konsulu kimi fəaliyyət göstərən diplomat olmuşdur. Mirzə Rza xan Ərfəüddövlə sonradan Qacar dövlətinin Osmanlı və Rusiyada səfiri kimi də fəaliyyət göstərmişdir. 1900-cü ildə valideynləri ayrıldıqdan sonra Həsən və anası Parisə köçmüşdür. Atası isə keçmiş həyat yoldaşının və oğlunun Avropadakı evlərini onlar üçün təmin etmişdir. 1923-cü ildə Hilda Bevicke ilə ailə həyatı qurmuşdur.

İki dəfə doğulmuş (it. Venuto al mondo) - yazıçı Marqaret Mazzantininin 2008-ci ildə nəşr olunmuş, 2009-cu ildə isə Kampello mükafatına layiq görülmüş romanıdır. == Məzmunu == Cemmanın şair olan boşnak dostu Qoyko onu Sarayevoya dəvət edir. Bu zaman Cemmanın Sarayevo ilə bağlı xatirələri yadına düşür, şəhərin XIV Qış Olimpiya Oyunlarını qəbul etməsi, 1984-cü ildə bu şəhərə olan səfəri, Qoyko ilə tanış olması, kasıb fotoqraf Diyeqo ilə tanış olması, onların İtaliyaya qayıtmaları və evlənmələri; bundan sonra başlayan ağrıverici hadisələr, Yuqoslaviyada müharibənin başlaması, anasının ölümü və mühasirə dövründə Sarayevoya qayıtmasını xatırlayır. Cemmanın həyat hekayəsi, parlaq xatirə kimi yaddaşında saxladığı bir çox ikinci dərəcəli personajların həyatı ilə əlaqələnir: Qoykonun anası və bacısı Mirna və Elena, Cemma və Diyeqonun övladı olması üçün öz orqanlarını kirayə verməyə razılaşan musiqiçi Aska və Cemmanın atası. Romanda müharibənin dəhşətləri, Sarayevonun dağılması, şəhər sakinlərinin yaşadığı hisslər və sair ətraflı təsvir olunur. == Ekranizasiyası == 2012-ci ildə roman əsasında rejissor Sercio Kastellitto tərəfindən eyni adlı film çəkilmişdir. Filmdə Cemma və Diyeqo rollarını müvafiq olaraq Penelopa Kruz və Emil Hirş canlandırmışlar. == Nəşrləri == Margaret Mazzantini, Venuto al mondo, collana Scrittori italiani e stranieri, Mondadori, 531 səh., ISBN 978-88-04-57370-8.

Bir dəfə Hollivudda (ing. Once Upon a Time in Hollywood) — rejissor Kventin Tarantino tərəfindən 2019-cu ildə ekranlaşdırılmış komediya-dram filmi. Filmin ssenarisi rejissora məxsusdur. "Columbia Pictures", "Bona Film Group", "Heyday Films" və "Visiona Romantica" şirkətlərinin prodüserliyi ilə ərsəyə gəlmiş film ABŞ və Birləşmiş Krallığın birgə istehsalıdır. Filmin distribütoru "Sony Pictures Releasing" şirkətidir. Filmdə baş rollarda Leonardo DiKaprio, Bred Pitt, Marqo Robbi, Emil Hirş, Marqaret Kuellı, Timoti Olifant, Ostin Batler, Dakota Fenninq, Bryus Dern və Al Paçino iştirak edirlər. Filmdə ulduz heyəti və bir neçə süjet xətti var; film Hollivudun qızıl epoxasının son anlarına – 60-cı illərə ithaf edilib. Filmdəki əhvalatlar 1969-cu ildə Los-Ancelesdə cərəyan edir: yaşlanmaqda olan televiziya aktyoru və onun çoxdankı dostu və dublyoru dəyişməkdə olan Hollivudun film sənayesində öz yerlərini tapmağa çalışırlar. Pitt, DiKaprio, Robi və Tarantino ilə davamlı olaraq əməkdaşlıq edən Zoi Bell və Kurt Rassell 2018-ci ilin Yanvar-İyun aylarında çəkilişlərə qatıldı. Filmin əsas çəkilişləri İyun-Noyabr ayları arasında Los Anceles ətrafında davam etdi.

Bir dəfə (rus. однажды) qısametrajlı cizgi filmi rejissor Vahid Talıbov tərəfindən 1990-cı ildə ekranlaşdırılmışdır. "Azanfilm" Studiyasında istehsal edilmişdir. Film 80-ci illərin sonunda baş verən hadisələr haqqında siyasi satiradır. == Məzmun == Film 80-ci illərin sonunda baş verən hadisələr haqqında siyasi satiradır. == Festival və mükafat == 1993-cü ildə Bakıda Azərbaycan filmlərinin II festival-müsabiqəsi ən yaxşı cizgi filminə görə rejissor Vahid Talıbova priz və diplom verilmişdir. == İstinadlar == == Mənbə == Xamis Muradov. Kinofabrikdən başlanan yol. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası.

Monqolların Gürcüstanı ələ keçirməsi – orta əsrlərdə Gürcüstan krallığının XIII əsrdə Monqol imperiyası orduları tərəfindən ələ keçirilməsi nəzərdə tutulur. İlk döyüşlər 1220-ci ildə monqol kəşfiyyatçı dəstələri ilə baş verdi. 1236-cı ildə isə monqollar bütün qüvvələri ilə bölgəni ələ keçirdilər və 1243-cü ildə Gürcüstan monqol hakimiyyətini qəbul etdi. Dövlət hər il çox ağır vergi vermək məcburiyyətində qaldı və bitib tükənməyən monqol səfərləri üçün döyüşçü təmin etməyi öhdələrinə götürdülər. İlk dövrlərdə zəif olan gürcü mqaviməti getdikcə yüksəldi. Gürcüstanda monqol tərəfdarı vı monqol əleyhdarı qrupların çəkişmələri ölkəni bölmüşdü. 1320-ci illərdə taxta çıxan kral V Georgi diplomatik və hərbi sahədəki uğurları ilə krallq torpaqlarında yenidən monqolları məğlub edərək müstəqil oldu. == İlk döyüşlər == Monqollar gürcü torpaqlarında ilk dəfə görüldüyü zaman gürcü krallığı hələ də güclü idi və Qafqazın çoxuna hakim idi. İki ölkə arasında ilk təmas 1220-ci ildə yaşandı. Sabutay və Cebe komandanlığındakı 20 min monqol Xarəzmşahlar dövləti hökmdarı Şah II Əlaəddin Məhəmmədi Xəzər dənizi sahilərinə qədər qovmuşdu.

Osmanlının Quriyanı ələ keçirməsi – Osmanlı imperiyasının Quriya çarlığının bir hissəsini ələ keçirməsi ilə nəticələnən hərbi kompaniyadır. Hərbi əməliyyatların sonunda Çaneti (Lazıstan sancaqlığı), Acara, Qonio və Batumun sahil qismi Osmanlı imperiyasına qatılmışdır. Hərbi əməliyyatlar 1547-ci ildə başlamışdır. Müharibənin gedişatında Quriya hökmdarı Rostom Qurieli digər gürcü hökmdarları ilə ittifaq qurmağa çalışsa da, buna müvəffəq ola bilməmişdir. Bir-birləri ilə fedodal ara müharibələri aparan müxtəlif gürcü knyazları və iri feodalları Osmanlı imperiyasına qarşı birləşə bilməmiş və nəticədə Rostom Qurieli hökmdarı olduğu torpaqların böyük bir hissəsini itirmişdir. Osmanlının isə Gürcüstandakı mövqeləri daha da güclənmişdir. == Tarixi == 1547-ci ildə Osmanlı ordusu Quriyanın sahil qisminə gələrək Qonio və Batumun dənizə yaxın olan məntəqələrini işğal etdi. Rostom Qurieli İmereti kralı III Baqrat və Meqreliya şahzadəsi I Levan Dadianiyə yardım çağırışı etdi. Bu çağırışa cavab olaraq I Levan abxaz və meqrellərdən ibarət ordu formalaşdıraraq Rioni çayının sahilində düşərgə saldı. Bununla bərabər, Rostoma onun əvvəllər Meqreliyaya etdiyi hücumlara görə qəzəbli olan İmereti kralı III Baqrat Levanla Rostomun arasının pozulmasına səbəb oldu və nəticədə, Levanın ordusu Meqreliyaya geri döndü.

Yapon dili üçün BFƏ-nın cədvəli. == Saitlər == == Samitlər == == Digərlər == == Mənbə və ədəbiyyat == (yap.) 城生佰太郎. 現代日本語の音韻 // 岩波日本語5　音韻. — 東京: 岩波書店, 1978. (yap.) 日本語の母音、子音、音節―調音運動の実験音声的研究 / 国立国語研究所編. — 東京、国立国語研究所、1990. (yap.) 日本語音声学入門 / 斉藤純男著. — 東京: 三省堂, 1997. (ing.) Okada, Hideo. «Illustrations of the IPA: Japanese.» Handbook of the International Phonetic Association: a guide to the use of the International Phonetic Alphabet, edited by International Phonetic Association, Cambridge; New York: Cambridge University Press, 1999, pp.

Fransız dili üçün BFƏ-nın cədvəli.

Bir dəfə Amerikada—1984-cü ildə rejissor Serco Leonenin çəkdiyi film. ABŞ-İtaliya istehsalıdır. == Film haqqında == Rejissor Serco Leonenin 1984-cü ildə çəkdiyi və baş rollarda Robert de Niro və Ceyms Vudsun oynadığı film… Film 1920 və 30-cu illərdə Nyu-York qanqsterlərinin həyatından bəhs edir. Film Harri Qreyin məşhur “The Hoods” əsəri əsasında çəkilib. Orijinal versiyası 4 saat 29 dəqiqə davam edən film 1984-cü ildə Kann Film Festivalında müsabiqədən kənar nümayiş etdirildi. Filmi ABŞ-də göstərmək üçün ondan filmi montaj etmək və qısaltmaq tələb olundu. Nəticədə 2 saat 19 dəqiqəlik film alındı. Bu isə uğursuzluqla nəticələndi. Film 5 BAFTA , 2 Qızıl Qlobusa namizəd oldu. Çox təəccüblü olsa da, film heç bir Oskar nominasiyası əldə etmədi.

Bir dəfə Hollivudda (ing. Once Upon a Time in Hollywood) — rejissor Kventin Tarantino tərəfindən 2019-cu ildə ekranlaşdırılmış komediya-dram filmi. Filmin ssenarisi rejissora məxsusdur. "Columbia Pictures", "Bona Film Group", "Heyday Films" və "Visiona Romantica" şirkətlərinin prodüserliyi ilə ərsəyə gəlmiş film ABŞ və Birləşmiş Krallığın birgə istehsalıdır. Filmin distribütoru "Sony Pictures Releasing" şirkətidir. Filmdə baş rollarda Leonardo DiKaprio, Bred Pitt, Marqo Robbi, Emil Hirş, Marqaret Kuellı, Timoti Olifant, Ostin Batler, Dakota Fenninq, Bryus Dern və Al Paçino iştirak edirlər. Filmdə ulduz heyəti və bir neçə süjet xətti var; film Hollivudun qızıl epoxasının son anlarına – 60-cı illərə ithaf edilib. Filmdəki əhvalatlar 1969-cu ildə Los-Ancelesdə cərəyan edir: yaşlanmaqda olan televiziya aktyoru və onun çoxdankı dostu və dublyoru dəyişməkdə olan Hollivudun film sənayesində öz yerlərini tapmağa çalışırlar. Pitt, DiKaprio, Robi və Tarantino ilə davamlı olaraq əməkdaşlıq edən Zoi Bell və Kurt Rassell 2018-ci ilin Yanvar-İyun aylarında çəkilişlərə qatıldı. Filmin əsas çəkilişləri İyun-Noyabr ayları arasında Los Anceles ətrafında davam etdi.

Bir dəfə Qafqazda (rus. Однажды на Кавказе) — Keçmiş KVN komandaları "Bakılı Oğlanlar" və "Dağıstan Avaraları"nın birgə işi. Azərbaycan-Dağıstan birgə kino-komediyası. == Məzmun == Filmdə söhbət sədaqətli dostlardan gedir. O dostlardan ki, dar ayaqda, ağır gündə insanın köməyinə məhz onlar gəlirlər. Kazbek Dağlarov (Bəhram Bağırzadə) "Lastoçka" adlı pansionatın müdiridir. Lakin Yaramazov (Fuad Osmanov) onun quyusunu qazmaqla məşğuldur, nazir Fatimə xanıma (Gülşən Qurbanova) onun haqqında gərəksiz məlumatlar ötürür. Nəhayət, Fatimə xanım Kazbekin qabağında şərt qoyur. Əgər Krasnodardan pansionatda qalmağa gələn yüngül atletika üzrə qızlar komandasından kiçik bir şikayət gəlsə, o Kazbeki işdən çıxaracaq. Belə çətin vəziyyətə düşən Kazbek dostlarını köməyə çağırır.

Bir dəfə qanunu pozaraq (ing. Once upon a crime) — 1992-ci ildə istehsal olunmuş filmdir. Filmin rejissoru Kanadalı rejissor Yucin Levidir. Filmin distribütori Metro-Goldwyn-Mayer kinokompaniyasıdır. == Məzmun == Bəxtigətirməyən aktyor Culian Piter və onun tanışı Fibi Romada təsadüfən milyonçu Xanım Van Duqenin itini tapırlar və mükafatı qazanmaq üçün onunla birlikdə Monakonun Monte-Karlo bölgəsinə yola düşürlər. Lakin bu müddətdə Xanım Van Duqe qəflətən öldürülür və onlar bu cinayətdə təxsirkar bilinirlər. Bu səbəbdən Culian və Fibi qaçmağa məcburdurlar. Onlarla birlikdə bir çox şəxslər də bu işdə şübhəli bilinirlər... == Xarici keçidlər == Bir dəfə qanunu pozaraq — Internet Movie Database saytında.

Bir dəfə görmək... qısametrajlı sənədli televiziya filmi rejissor Nicat Əliyev tərəfindən 1984-cü ildə çəkilmişdir. "Azərbaycantelefilm"də istehsal edilmişdir. Sənədli televiziya etnoqrafik filmi tamaşaçıları respublikamıza səyahətə çıxarır. == Məzmun == Sənədli televiziya etnoqrafik filmi tamaşaçıları respublikamıza səyahətə çıxarır, onlara qədim Naxçıvanın, bağlar diyarı Qarabağın, başı qarlı Kəlbəcərin və başqa bölgələrin görməli yerləri, tarixi abidələri, mənzərəli guşələri ilə tanış edir.

Səfəvi imperiyasının Bəsrəni ələ keçirməsi (1697–1701) — 1697-ci ilin 26 martı ilə 1701-ci ilin 9 martı arasında baş vermişdir. Bu ikinci hadisə idi ki, İran körfəzində vacib şəhər Səfəvi imperiyasının əlinə keçirdi. Bəsrə müasir İraq ərazisində yerləşməkdədir və 1697-ci ilə qədər 1508-ci ildən 1524-cü ilə qədər Səfəvi imperiyasının əlində olmuşdu. Bu şəhər 1524-cü ildə Şah İsmayılın ölümündən sonra itirilmişdi. Bundan sonrakı dövr ərzində Səfəvi imperiyasının rəqibi Osmanlı imperiyası bölgə üzərində nominal da olsa, öz hakimiyyətini qurmağı bacarmışdı. Faktiki olaraq isə, hakimiyyət ərəb Banu'l-Muntafiq qəbiləsinin yerli qolu olan Əl-Muğamis tayfasının əlində qalmaqda idi. 1596-cı ildə Bəsrənin Osmanlı hakimi Əli paşa öz vəzifəsini yerli əyanlardan olan Əfrasiyaba pul müqabilində satdı. Bundan sonrakı 70 il ərzində Bəsrə Əfrasiyab və xələflərinin irsi hakimiyyəti altında olan əyalət statusu ilə Osmanlı imperiyasının tərkibində qaldı. Səfəvi imperiyasının Bəsrəni geri qaytarmaq üçün 1624, 1625 və 1628–1629-cu illərdəki cəhdləri portuqaliyalıların müdaxiləsi, digər cəbhələrdə yaranmış çətin şərait və nəhayət I Abbasın ölümünə görə uğursuzluqla nəticələnir. Bəsrə coğrafi və iqtisadi səbəblərə görə Səfəvilərə doğru yuvarlanmaqda davam edirdi.

Yapon dili üçün BFƏ-nın cədvəli. == Saitlər == == Samitlər == == Digərlər == == Mənbə və ədəbiyyat == (yap.) 城生佰太郎. 現代日本語の音韻 // 岩波日本語5　音韻. — 東京: 岩波書店, 1978. (yap.) 日本語の母音、子音、音節―調音運動の実験音声的研究 / 国立国語研究所編. — 東京、国立国語研究所、1990. (yap.) 日本語音声学入門 / 斉藤純男著. — 東京: 三省堂, 1997. (ing.) Okada, Hideo. «Illustrations of the IPA: Japanese.» Handbook of the International Phonetic Association: a guide to the use of the International Phonetic Alphabet, edited by International Phonetic Association, Cambridge; New York: Cambridge University Press, 1999, pp.

İki dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı — 221 nəfər bu ada layiq görülüb.

Gürcüstan krallığı 1386-1403-cü illər arasında imperiyası Orta Asiyadan Anadoluya qədər uzanan Teymurun orduları tərəfindən bir neçə dəfə hücuma məruz qaldı. Bu hücumlar Qızıl Ordanın xanı Toxtamışla Əmir Teymur arasındakı rəqabətlə sıx bağlı idi. Teymur səkkiz hücumundan ilkində Gürcüstanın paytaxtı Tiflisi yağmaladı və 1386-cı ildə Kral V Baqratı ələ keçirdi. Gürcülərin müqaviməti türk ordusunun yendən hücum etməsinə səbəb oldu. Baqratın oğlu və xələfi VII Georg sərt müqavimət göstərdi və hakimiyyətinin çoxunu (1395-1405) Teymurun işğalları ilə döyüşməyə məcbur oldu. Teymur ona qarşı olmuş hücumların bir çoxuna rəhbərlik etmişdir. Gürcüstan üzərində möhkəm hakimiyyət qura bilməsə də, ölkəyə heç bir zaman unudulmayacaq zərbələr vurmağı bacardı. == Tarixi == Teymurun Qafqazdakı ilk ortaya çıxışı Toxtamışın 1385-ci ildə Qafqazdan Şimali İrana girərkən etdiyi yağmaçılığa cavab idi. Bu iki hökmdar arasında düşmənlik var idi. Teymur inkişaf etməkdə olan imperiyanın qərb sərhədi ilə Toxtamışın xanlığı arasında qalan kiçik sərhəd ölkələrinə tam miqyaslı hücum başladaraq cavab verdi.

Səfəvilərin Bəndər-Abbası ələ keçirməsi — 1614-cü ildə Qızılbaş ordusunun İmamqulu xanın komandanlığı altında müasir Bəndər-Abbas bölgəsində yerləşən Kambarao (və ya Gembrun) qalasını ələ keçirməsi nəzərdə tutulur. Qala Portuqaliyaya məxsus idi. == Zəmin == 1507-ci ildə portuqaliyalı Afonsu d' Albukerki Hörmüz adasına hücum edərək oranı ələ keçirdi. Bu adanın ələ keçirilməsi ilə Hindistan ilə Avropa arasında körfəz üzərindən gedən ticarətə nəzarət etmə imkanı Portuqaliyanın əlinə keçdi. I Abbasın hakimiyyəti dövründə Səfəvi imperiyası Hörmüzü ələ keçirmək barədə düşünürdü. Onun əsas məqsədi ümumiyyətli portuqaliyalıları buralardan vurub çıxarmaq idi. Osmanlı əleyhinə Portuqaliya və İspaniya əleyhinə ittifaq qurmaq üçün çalışdığına görə Abbas bu hücumu ertələmişdi, ittifaq alınmadıqdan və qızılbaşlar tək başına Osmanlı ordusunu darmadağın etdikdən sonra Portuqaliya əleyhinə hərbi əməliyyat reallıq oldu. 1614-cü ildən etibarən isə Abbas bütün qəzəbini İran körfəzindəki portuqaliyalılara və ispaniyalılara qarşı yönləndirdi. == Ələ keçirilmə == 1613-cü ildə Fars körfəzindəki kiçik limanlardan birindən olan bir neçə ərəb taciri Hörmüz adasının portuqaliyalı qubernatoru Luis da Qama tərəfindən pis rəftar edildi. Bu tacirlər Hörmüzün bir məhəlləsində kartazsız ələ keçirildilər.

EDE (Equinox Desktop Environment) – UNIX-ə bənzər əməliyyat sistemləri üçün kiçik iş masası mühiti. Yığcamlığı, sürətliliyi, asanlığı və sadəliyi ilə fərqlənir. Bu iş mühiti Microsoft Windows interfeysinin standart görünüşünü çox xatırladır.

Efes (yun. Eφεσος, lat. Ephesus) — Anadolunun qərb sahillərində İzmir ilinin Səlcuq ilçəsinin 3 km uzaqlığında yerləşən tarixi yunan şəhəri. Efes Qədim Yunanıstan dövründə İoniyanın 12 şəhərindən biri olmuşdur. Şəhərin neolit dövründə salındığı ehtimal olunur.

Anuk Eme (fr. Anouk Aimée; 27 aprel 1932[…], Paris, Fransa) — Fransa aktrisası. == Həyatı == Anuk Eme 27 aprel 1932-ci ildə Parisdə anadan olmuşdur. Uşaqlıq illərində yəhudi aktyor ailəsində tərbiyə almışdır. O, "Bauer-Therond" dram məktəbində aktyorluğu və rəqsi öyrənmişdir. 14 yaşından kinoda çəkilmişdir, lakin yalnız 12 ildən sonra tanınmağa başlamışdır. Bu, onun "Monparnas, 19" filmində Janna Ebütern roluna çəkiləndən sonra oldu. Bundan sonra Federiko Fellini bu ümidverici aktrisanı görür və onu "Şirin həyat", "Səkkiz yarım" kimi filmlərinə dəvət edir. 1961-ci ildə fransız kinorejissoru Jak Demi kinoda öz debütünü çəkir. "Lola" adlanan filmdə aktrisa baş rolu ifa edir.

Ece Seçkin (12 sentyabr 1991, İstanbul) — Türkiyə müğənnisi. Krım tatarı olan ailədə anadan olmuşdur. == Həyatı == === Karyera həyatı === Ece Seçkin 1991-ci il sentyabrın 12-də İstanbulda Krım tatar ailəsində anadan olub. Musiqi həyatına 3 yaşında piano müəllimi olan anası Lalə Seçkinlə başlayıb. Musiqi təhsilini fortepiano və solfecio üzrə davam etdirərkən, 1998-ci ildə konservatoriya imtahanında birinci yerlə fortepiano şöbəsini qazanıb. Musiqiyə olan həvəsi ilə yanaşı, Filiz Coşkunerdən balet dərsləri alıb, 8 ilə yaxın balet və rəqs məşqlərini davam etdirib. Orta məktəb illərində qurduğu musiqi qrupunun solisti olmağa başlayıb. Məktəb illərində qatıldığı müxtəlif musiqi yarışmalarında fərqlənən Ece Seçkin 2006-cı ildə Levent Arslandan fərdi müğənnilik dərsləri almağa başlayıb. 2010-cu ildə musiqiyə qarşı çox uzaq bir seçim edərək Baxçaşəhər Universitetinin Hüquq fakültəsinə daxil olub. 2011-ci ildə Ozan Doğulu ilə tanışması onun musiqi həyatında dönüş nöqtəsi olub.

Eda Ece (20 iyun 1990, İstanbul) — Türk aktrisa == Həyatı == Şişli Terakki Liseyini, daha sonra İstanbul Bilik Universitetinin Psixologiya Bölməsini bitirmişdir. 3 qızı olan ailənin kiçiyidir. 2011-ci ildə Show TV-də yayımlanan Pis Yedili serialındakı ilk baş rolluğu ilə tanındı. 2013-cü ildə Qızım Üçün filmində oynadı. TRT 1-də yayımlanan Məni Belə Sev serialının yeni mövsümündə Zeyno obrazı ilə seriala çəkildi. 2015-ci ildə Ərin qədər danış filmində oynadı və Münasibət Vəziyyəti: Qarışıq serialında rol aldı. 2016-cı ildə Ərinizlə danışın: Diriliş filmində və Baldız filmində rol aldı. Məhrumlar televiziya filmində rol aldı və 2017-ci ildə Dədə Qorqud hekayələri: Dəli Dumrul filmində rol aldı. Qadağan Alma serialında baş rol oynayıb.

Efes Məclisi aşağıdakı mənaları verə bilər: Birinci Efes Məclisi — 431-ci ildə təşkil edilmişdir. İkinci Efes Məclisi — 449-cu ildə təşkil edilmişdir. Üçüncü Efes Məclisi — 475-ci ildə təşkil edilmişdir.

Efi Aktsioğlu (yun. Έφη Αχτσιόγλου 4 yanvar 1985) — Yunan qadın siyasətçisi. Radikal Sol Koalisiya Partiyasının üzvü. 2019-cu ildən Yunanıstan Məclisinin üzvü. 2016-2019-cu illərdə əmək, sosial sığorta və sosial təminat naziri. == Bioqrafiya == 4 yanvar 1985-ci ildə Janniça şəhərində anadan olub. Saloniki Aristotel Universitetinin Hüquq fakültəsini bitirib. Bakalavr dərəcəsini, 2009-cu ildə isə beynəlxalq ictimai hüquq və siyasi elmlər ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə magistr dərəcəsini bitirib. 2014-cü ildə professor Aristidis Kazakosun (Αριστείδης ΚαΚ) rəhbərliyi altında əmək hüququ üzrə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edir. 2009-2013-cü illərdə Salonikidə Aristotel Universitetinin hüquq şöbəsində işləmişdir.

Ege Tanman (türk. Ege Tanman; 26 fevral 1998, Bursa) — Türkiyə aktyoru.

Egey Universiteti — 1955-cı ildə yaradılan, Türkiyənin qabaqda gələn universitetlərindən biri. 2016-ci ildə açıqlanan məlumatda , dünyanın ən yaxşı universitetləri arasında 482-ci olmuşdur.

Ene Erqma (est. Ene Ergma 29 fevral 1944, Rakvere) — Estoniyalı astrofizik və siyasətçi, Estoniya Elmlər Akademiyasının üzvü. 2003-2006 və 2007-2014-cü illərdə Riyqikoqunun (Estoniya Parlamenti) sədri olmuşdur. 2007-ci ilin may ayından Vətən Birliyi və Res Publica partiyası sədrinin müavinidir. == Təhsili == Ene Erqma Vilyandi şəhərində yerləşən yerləşən K. R. Yacobson adına (1962) liseyi bitirmişdir. Tartu Universitetinin Fizika şöbəsində (1962-1964) təhsil alır. 1969-cu ildə Moskva Dövlət Universitetinin Fizika fakultəsinin Astronomiya şöbəsini bitirib. Orada fizika-riyaziyyat elmləri namizədi adını alır (1972) və 1984-cü ildə "Ulduz təkamülünün son mərhələlərində termoyadro yanacağının qeyri-sabit yanması" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edir. == Elmi karyerası == Erqma Estoniya SSR Elmlər Akademiyasının Astronomiya İnstitutunda kiçik elmi işçi (1972-1974), daha sonra böyük elmi işçi, elmi katib, SSRİ Elmlər Akademiyası Astronomiya İnstitutunda elmi məsləhətçi (1974-1988) işləmişdir. 1988-1992-ci illərdə Tartu Universitetinin nəzəri fizika və astrofizika kafedrasının professoru, 1992-1998-ci illərdə nəzəri fizika institutunun müdiri olmuşdur.

İv Arnold (21 aprel 1912[…], Filadelfiya, Pensilvaniya – 4 yanvar 2012[…], London) — ABŞ fotoqrafı və fotojurnalisti., Magnum Photos agentliyinin ilk qadın üzvü(1957). == Həyatı == Fotolarının əsas qəhrəmanlarının kubalı balıqçılar, afrikalı qaçqınlarla yanaşı, Hollivudun məşhur ulduzları və dünyanın aparıcı siyasətçilərinin də olduğu bir fotoqraf. Müharibədən sonrakı dövrlərdə rəsmi olmasa da fotojurnalistikanın əsas simalarından biri sayılırdı. Haqlı olaraq xəbər fotojurnalistikasının yaradıcılarından hesab olunur. Evenın Merlin Monro ilə xüsusi bağlılığı var idi. Hətta onun portretlərindən ibarət bütöv bir albom nəşr etdirmişdi. Fotoqraf ulduzları ən gözlənilməz anlarda çəkdiyi fotolarla təccübləndirirdi. Bununla bərabər onun Yohanessburqun gecəqondularından, Havananın bordellərindən və hətta Moskvanın ruhi xəstəxanalarından etdiyi fotoreportajları da var. Eva Koen Filadelfiyada 1912-ci ilin aprelində dünyaya gəlib. 16 yaşında Nyu-Yorka köçüb və orada fotolaboratoriyada işə düzəlib.

Eve Kivi (est. Eve Kivi 8 may 1938, Payde) — Sovet və Estoniya aktrisası. Estoniya SSR əməkdar artisti (1982). == Bioqrafiyası == 8 may 1938-ci ildə Payde şəhərində mühasib ailəsində anadan olmuşdur. V.Kinqisep adına Dövlət Akademik Dram Teatrının Teatr Studiyasını bitirib (1959). == Karyerası == 1955-ci ildən bəri bir filmlərdə çəkilmişdir. Bəzi filmlərdə Kivi-Antson (əri Ants Antson ilə evləndikdən sonra) kimi göstərilmişdir. 1968-ci il Ants Antsondan bir oğlan övladı dünyaya gətirmişdir 1982-ci ildən Tallinnfilm kinostudiyasının aktrisasıdır. Estoniyanın 2 kanalının televiziya aparıcısı kimi çalışıb. 1971-ci ildən bəri uzun illər amerikalı bard Rid Din ilə münasibətlər saxlamışdır.

II Eye (e. ə. XIV əsr, Ahmim[d], Sövhac mühafəzəsi[d] – e. ə. XIV əsr, Teben) — Misir fironu.

Marsel Eme(fr. Marcel Aymé; 29 mart 1902[…] – 14 oktyabr 1967[…], Paris) — fransız yazıçı. == Həyatı == Tanınmış fransız yazıçısı Mrasel Eme 29 mart 1902-ci ildə Fransanın Juani şəhərində anadan olub. Onun valideynləri Jura əyalətinin kəndliləri idi. Emenin uşaqlıq və yeniyetməlik illəri də həmin əyalətdə keçib. "Vuivra" romanının mövzusu da elə Jura əyalətinin bir əfsanəsindən götürülüb. Marsel Eme əsasən kənd mövzusunda yazan bir yazıçı kimi tanınıb. Onun əsərlərində fransız kəndinin həyat tərzi, yaxud şəhərə köçmüş kəndlinin iztirabları əsas mövzu olaraq qalır. Eme bədii yaradıcılığa əsasən 30-cu illərdən başlayıb, 1930-cu ildə "Adsız küçələr", 1933-cü ildə "Yaşıl madyan", 1934-cü ildə "Cırtdan", 1935-ci ildə "Alçaq ev", 1936-cı ildə "Surdin dəyirmanı" romanlarını, "Şəkilli quyu" adlı hekayələr kitabıın nəşr etdirib. 40-cı illər Marsel Eme yaradıcılığının məhsuldar illəri olub.

Azadlıq Radiosu (ing. Radio Free Europe/Radio Liberty; RFE/RL) — ABŞ hökuməti tərəfindən maliyyələşdirilən, "məlumatların sərbəst yayımı ya hökumət orqanları tərəfindən qadağan edilir, ya da tam inkişaf etməmişdir" dediyi Şərqi Avropa, Mərkəzi Asiya, Qafqaz və Yaxın Şərq ölkələrində xəbərlər, məlumatlar və təhlillər yayımlayan və hesabat verən media təşkilatı. Azadlıq Radiosu ABŞ federal hökumətinin bütün beynəlxalq yayım xidmətlərinə nəzarət edən müstəqil dövlət agentliyi olan Qlobal Media Agentliyi tərəfindən idarə olunan özəl, qeyri-kommersiya 501(c) (3) korporasiyasıdır. Ceremi Bransten RFE-nin baş redaktoru vəzifəsini icra edir. Azadlıq Radiosu 27 dildə 23 ölkədə yayımlanır. Təşkilatın baş ofisi 1995-ci ildən Praqada yerləşir və bütün yayım bölgələrindəki ölkələrdə 500-dən çox əsas işçi və 1300 strinqer və frilanserdən ibarət 21 yerli büroya malikdir. Bundan əlavə, Vaşinqtondakı baş qərargahında və korporativ ofisində 680 işçisi var. Soyuq müharibə dövründə Azad Avropa Radiosu sovet peyk dövlətlərinə, o cümlədən Baltikyanı dövlətlərə yayımlanırdı. Azad Avropa Radiosu 1949-cu ildə Azad Avropa Uğrunda Milli Komitə tərəfindən antikommunist təbliğat mənbəyi kimi, Azadlıq Radiosu isə iki il sonra təsis edilib. İki təşkilat 1976-cı ildə birləşdi.

Command Prompt (cmd və ya cmd.exe) — OS/2 , eComStation, ArcaOS, Microsoft Windows (Windows NT ailəsi və Windows CE ailəsi) və ReactOS əməliyyat sistemləri üçün standart əmr xətti (mətni) tərcüməçisi və iterpretatorudur. Windows CE .NET 4.2, Windows CE 5.0 və Windows Embedded CE 6.0-da o, Komanda Prosessoru Örtüyü (Command Processor Shell) kimi istinad edilir. Onun tətbiqləri əməliyyat sistemləri arasında fərqlənir, lakin davranış və əsas əmrlər dəsti ardıcıldır. cmd.exe DOS və Windows 9x sistemlərində COMMAND.COM-un analoqudur və Unix-ə bənzər sistemlərdə istifadə olunan Unix qabıqlarının analoqudur. Windows NT üçün cmd.exe-nin ilkin versiyası Therese Stowell tərəfindən hazırlanmışdır. Windows CE 2.11 konsolu və cmd.exe-nin Windows CE versiyasını dəstəkləyən ilk quraşdırılmış Windows buraxılışı idi. cmd.exe-nin ReactOS tətbiqi FreeDOS komanda xətti tərcüməçisi olan FreeCOM-dan əldə edilmişdir. == Əməliyyat == cmd.exe istifadəçi ilə komanda xətti interfeysi vasitəsilə qarşılıqlı əlaqə qurur. Windows-da bu interfeys Win32 konsolu vasitəsilə həyata keçirilir. cmd.exe öz platformasının yerli proqramları üçün mövcud olan funksiyalardan istifadə edə bilər.

Ece Ayxan Çağlar (türk. Ece Ayhan Çağlar; 10 sentyabr 1931 – 12 iyul 2002, İzmir) — Türkiyə şairi. Şeirlərində "Ece Ayhan" təxəllüsündən istifadə etmişdir. O, II yeni hərəkatın görkəmli simalarından biri olsa da, bu cərəyanı vətəndaş poeziyası adlandırmağa üstünlük vermişdir. Onun "Baxışsız bir pişik qara" və "Ortodokslar" kitabında müasir türk ədəbiyyatında homoerotik şeir nümunələri yer alır. == Seçilmiş əsərləri == Kınar Hanım'ın Denizleri (1959) Bakışsız Bir Kedi Kara (1965) Ortodokslular (1968) Devlet ve Tabiat (1973) Yort Savul (1977) Zambaklı Padişah (1981) Defterler (Diaries, 1981) Çok Eski Adıyladır (1982) Kolsuz bir Hattat (1987) Çanakkaleli Melahat'a İki El Mektup ya da Özel Bir Fuhuş Tarihi (1991) Sivil Şiirler (1993) Son Şiirler (1993) Bütün Yort Savul'lar (1994) == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Ece Ayhan. A Blind Cat Black and Orthodoxies. Sun and Moon Press. 1997.

Ece Dizdar(13 may 1979 və ya 23 noyabr 1981, İstanbul) — O, Türk aktrisa və tərcüməçidir. == Həyatı == 23 noyabr 1981-ci ildə İstanbulda anadan olub. Atasının sualtı qayıqlarda işləməsi səbəbindən uşaqlıq illərində Türkiyənin bir çox şəhərlərində və Pakistan, Belçika, İngiltərə kimi ölkələrdə yaşayıb. O, ümumiyyətlə getdiyi yerlərdə DoDDS Amerika məktəblərində oxuyub. O, 12 yaşında Belçikada məktəb klubu musiqilərində oynayaraq aktyorluğa başlayıb. Orta məktəb illərində musiqili aktyorluq, səs və rəqs ixtisasları üzrə təhsil alıb, uşaq konservatoriyasının tərkibində 2 il səhnəyə çıxıb. Marmara Universitetinin Ünsiyyət fakültəsini bitirdikdən sonra Londona köçən aktrisa ARTSED aktyorluq akademiyasında təqaüdlə aktyorluq təhsilini tamamlayıb və peşəkar aktyorluq karyerasına qədəm qoyub. O, 2002-ci ildə "En Son Babalar Duyar" serialında adını açıqlayıb. İstanbulda "Esir Şehrin İnsanları", "Karakol", "Al Yazmalım", "Şubat", "Güneşi Beklerken" kimi bir çox televiziya layihələrində iştirak edib. Daha sonra rejissorluğu və ssenarisini Onur Ünlü olan "Beş Kardeş" serialında "Taverna şarkıcısı Şevval" obrazını canlandırıb.

Exploration Flight Test 1 (azərb. Kəşfiyyat Uçuş Testi 1‎) — Amerikanın çox missiyalı və qismən təkrar istifadə edilə bilən Orion kosmik gəmisinin ilk ekipajsız sınaq buraxılışıdır. Buraxılış 2014-cü il dekabrın 5-də, UTC vaxtı ilə 12:05-də (7:05 EST) Kanaveral burnunda Launch Complex SLC-37 -dən Delta IV Heavy daşıyıcı raketdən istifadə edilərək baş tutdu. Missiyanın müddəti 4 saat 24 dəqiqə idi, bu müddət ərzində gəmi növbə ilə iki fərqli orbitə çıxarıldı və son mərhələdə Kaliforniya sahillərində Sakit Okeana eniş etdi. Qayıdanda cihazın maksimal sürəti 8900 m/s olub. Proqram Apollon proqramı üçün 1960-cı illərdəki inkişaflara əsaslanır .

Eldən-elə — Əzizə Cəfərzadənin Zeynalabdin Şirvanidən bəhs edən tarixi romanı. == Haqqında == Yazıçının "Xoş gördük, səyyah" adlı povestinin yenidən işlənmiş və genişləndirilmiş variantı kimi təqdim etdiyi "Eldən-elə" romanı Azərbaycan alimi və səyyahı Zeynalabdin Şirvaninin həyatından bəhs edir. "Eldən-elə" romanını Əzizə Cəfərzadə atası Məhəmməd Cəfər oğluna və coğrafiyaşünas alim Nurəddin Kərimovun xatirəsinə həsr etmişdir. Əsər 1992-ci ildə qələmə alınmışdır. == Məzmun == Həyatının otuz yeddi ilini səyahətlərdə keçirmiş olan bu görkəmli səyyah-mütəfəkkirin ömür yolunu vərəq-vərəq izləmiş, bir çox məqamlara aydınlıq gətirmişdir. Roman Zeynalabdin Şirvaninin uşaqlıq illəri ilə başlayır, beləcə səyyahın ömrünün sonunadək təsvir olunur. Burada alimin İran, Türkiyə, Hindistan, Pakistan, Orta Asiya, ərəb ölkələrinə səyahəti haqqında geniş təfsilatlı məlumat vermişdir. Ölkələr haqqında verilmiş zəngin məlumatlar əsərin oxunaqlılığını və inandırıcılığını təmin edir. Əsərdə Zeynalabdin Şirvaninin atası İsgəndər, anası Şirinbəyim,qardaşı Məhəmmədəli obrazları da yaradılmışdır. Atası çox ciddi, zəhmli, dininə çox bağlı biri kimi təsvir olunur.