Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • ЯХДИЗ

    ...кӀвачералди. - МискӀандал кьван чувал хутах. Гьанал авуд. Зун яхдиз хуькведа. А. А. Лезгияр. Хейлин рекьиз фейидалай кьулухъ кӀвачер къайи хьайи

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ЯХДИЗ

    zərf piyada; балкӀандал алайда яхдиз физвайдакай хабар кьадач. Ata. sözü atlının piyadadan xəbəri olmaz.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ЯХДИЗ

    adv. on foot; afoot.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • яхдиз

    (нареч.) - пешком.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • яхди

    1. пешеход. 2. см. яхдиз.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ЯХДИ

    1. piyada, piyada gedən (adam); 2. bax яхдиз; яхди фин piyada getmək.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ЯХДИ

    1. n. pedestrian, someone who travels on foot; 2. also. яхдиз.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ЯХДИ

    ...Муслимов. ЦицӀигъ-наме. Лезгийри балкӀанар Мегьарамдхуьре туна, чеб яхди Чпирдиз атана. М. М. ЦӀийи чапхунчияр. Синонимар: кӀвачи-кӀвачи, ях, яхдак

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ANDIZ

    сущ. бот. пархъу; // пархъудин; andız yarpağı пархъудин пеш.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • АХЪАДИЗ

    bax ахъадаказ.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • АХЪАДИЗ

    bax ахъадаказ.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ANDIZ

    сущ. бот. девясил (род многолетних травянистых растений сем. сложноцветных)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ANDIZ

    is. bot. Xalq təbabətində dərman kimi işlənilən bitki. Andız kökündən bəlğəmgətirici dərman hazırlanır.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • andız

    andız

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • AHDI

    müqaviləli; ahdı tarife – konvension tarif; ahdı vecibeler – müqavilə öhdəlikləri

    Tam oxu »
    Türkcə-azərbaycanca lüğət
  • AHDİ

    müqaviləli

    Tam oxu »
    Türkcə-azərbaycanca lüğət
  • ADDIM-ADDIM

    ADDIM-ADDIM Gəzməsəm də addım-addım; Kərəçini, Benoresi; Hindli qardaş, öz səsindir; Şerimdəki üsyan səsi (M.Rahim); QƏDƏM-QƏDƏM Gəzəcəkdir qədəm-qədə

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • arsız-arsız

    arsız-arsız

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • arsız-arsız

    арсуз-арсуз; кил. arsızca(sına).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • addım-addım

    нареч. ккам-ккам, залан-залан, яваш-яваш (мес. фин).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • arsız-arsız

    zərf. avec insouciance ; négligemment adv ; avec négligence

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • ARSIZ-ARSIZ

    bax arsızca(sına). Arsız-arsız danışmaq. Arsız-arsız gülmək. – [Səlim:] Hələ arsız-arsız fit də çalırsan. C.Cabbarlı. Əli bayaq Hüseynin qırdığı ipi ə

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ADDIM-ADDIM

    zərf Ağır-ağır, yavaşyavaş. Addım-addım yerimək. Addımaddım irəliləmək. – Gələn adam idi. Sinəsinə, addım-addım ehtiyatla yeriyirdi. Mir Cəlal. Mən bu

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ARSIZ-ARSIZ

    z. bax arsız III

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • ADDIM-ADDIM

    z. step by step, gradually

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • ARSIZ-ARSIZ

    нареч. 1. беспечно. Arsız-arsız gəzmək беспечно разгуливать 2. не стыдясь, не смущаясь, нагло

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ADDIM-ADDIM

    нареч. 1. за каждым шагом. Addım-addım izləmək следить за каждым шагом 2. шагом, шаг за шагом. Uşaq addım-addım irəliləyirdi ребёнок передвигался шаг

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ARSIZ-ARSIZ

    1. беспечно; 2. не стыдясь, не смущаясь;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ADDIM-ADDIM

    шагом, медленно, шаг за шагом

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • addım-addım

    addım-addım

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • ARDIC

    ...qayalıqlarda bitən iynəyarpaqlı, həmişəyaşıl kol, ya ağac. Ardıc növləri dekorativdir.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ARSIZ

    sif. Arı, həyası olmayan; həyasız, utanmaz, sırtıq, üzlü. Arsız adam. – Arsıza bir sillə kar eləməz. (Məsəl). Arsız aşıq elsiz niyə yaşadı; Ölsün Ələs

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ADSIZ

    sif. 1. Adı olmayan. Adsız ada. Adsız yerlər. // Adı məlum olmayan. Deyir yana-yana adsız bir cisim: Günəş haqqımızı tapdayır bizim! M.Araz. 2. Şöhrət

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • AKSİZ

    устар. акциз (косвенный налог на некоторые предметы потребления)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • AĞDİŞ

    белозубый

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ADSIZ

    1. без имени, без названия, безименный; 2. анонимный; 3. безызвестный; непопулярный, не именитый (человек);

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ANSIZ

    sif. və zərf Birdən, gözlənilmədən, qəfildən. Ansız ölüm. Ansız hadisə.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ABRİZ

    отхожее место, уборная, клозет, сортир, туалет

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ADDIM

    шаг

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • AKSİZ

    is. Verginin bir növü. Aksiz markası.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ANDIR

    ...səslənir. M.Ə.Sabir. Vaqif heyifsilənərək: – Məni də ki bu andır azar tərpənməyə qoymur, – dedi. Çəmənzəminli.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • AYSIZ

    sif. Qaranlıq, ay işığı olmayan. Aysız gecədir. Dağlar donmuş nəhəng qara dalğalar kimi dörd tərəfdən Xınalığın üfüqlərini hasarlayıblar. R.Rza. [Adil

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ABRİZ

    is. [fars.] köhn. Çirkli su tökülən yer, çirkab yeri. // Ayaqyolu

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • AYDIN

    sif. 1. İşıqlı, aylı, mahtab. Aydın gecə. – Azər daha çox zövq alır aydın gecələrdən. H.Cavid. Aydın bir gecədir, ulduzlar həsrətlə yerə baxır. S.Rüst

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • AĞDİŞ

    is. zool. Məməlilərin cücüyeyənlər dəstəsinə mənsub, ev siçanından kiçik heyvan

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ADDIM

    ...irəli atılmasından ibarət hərəkət; qədəm. Ağır addım. İri addım. Addım səsi eşitmək. Addımını yavaşıtmaq. Addımını sürətləndirmək. 2. Bir addım arası

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ГЬАХЪДИЗ

    ...жуван халкьдин рекье чан эцигнавай кас я. Зун гьикӀ хьайитӀани гъахъдиз акъатда. ЛГ, 2002, 21. ӀӀӀ.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • УЯХДИЗ

    нар. уях яз. Синонимар: уяхвилелди, уяхдаказ. УЬ

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • УЯХДИЗ

    bax уяхдаказ.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ЯХДАКАЗ

    bax яхдиз.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ПЕШКОМ

    нареч. кIвачи-кIвачи, яхдиз, пияда.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ADDIMÖLÇƏN

    сущ. яхдиз физвай мензил (ккамар) алцумдай аппарат.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ANDIR

    1. одежда, оставшаяся после покойника; 2. перен. проклятый, злополучный;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ARDIC

    бот. можжевельник

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ARSIZ

    1. беспечный, легкомысленный; 2. бесстыдный, не имеющий самолюбия;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ATSIZ

    безлошадный

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • BALDIZ

    is. Arvadın və ya ərin bacısı. [Teymur ağa:] Mən sənin baldızın Nisə xanıma təəşşüq yetirib, Allahın əmri ilə onu almağa talib idim

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • PİYADALANMAQ

    məch. ях фин, яхдиз рекье гьатун (балкӀандилай, машиндай ва мс. эвичӀна).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ПРИМЧАТЬСЯ

    чукурна тадиз атун, гадиз атана акъатун (са затIуиа акьахна ва я яхдиз).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СКОРОХОД

    ...ккуьна акьахна фидайла, агьадин къвалал алаз яхдиз фидай, яхдиз чукурдай къуллугъчи). ♦ сапоги-скороходы чеб алай кас гзаф зарбдиз гар хьиз фидаи

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • SEYR¹

    ...сущ. къекъуьн, экъуьн (ял ягъун, рикӀ аладарун патал михьи гьавадал яхдиз къекъуьн, кӀвачин сейр); seyr etmək къекъуьн (кӀвачи-кӀвачи, яхдиз); seyrə

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • PİYADA

    [fars.] 1. нареч. ях, пияда, яхдиз, кӀвачи-кӀвачи (мес. фин); 2. прил. ях, пияда (мес. кьушун, аскер); 3. сущ. яхди, яхдиз (кӀвачи-кӀвачи) физвай кас;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ШОССЕ

    ...вегьена дуьзарнавай машинар фидай рехъ. Шосседин кьерехдай яхдиз фидайбурузни къулай рекьер ийизва. Р.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ЯХДАКАЗ

    ...жедай. З. Э. КУТВ-диз фена. Синонимар: кӀвачи-кӀвачи, ях, яхди, яхдиз.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ПРИЛЕТЕТЬ

    ...чукуриз-чукуриз атун, тадиз атана акъатун (са затIуна акьахна ва я яхдиз).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • SƏYAHƏT

    [ər.] сущ. сиягьат (тайин са макьсадалди яхдиз ва я улакьдаваз яргъал чкайриз, уьлквейриз къекъвез фин); səyahət etmək кил. səyahətə çıxmaq; səyahətə

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • АТУН

    сущ.; -и, -а; -ар, -ри, -ра яхдиз ва я улакьда аваз са чкадив агакьун патал ийидай гьерекат. Буюр авуниз чухсагъул, амма зун атунихъ вуч метлеб ават

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ПИЯДА

    нар. улакьда авачиз. Мугьман пияда хъфена. Р. Синонимар: яхдиз, кӀвачи-кӀвачи. * пияда кьушун сущ. пияда фидай кьушундин жуьре (1953 - йисалай мото

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • КИРИЧИ

    ...улакь гьалзавайди. Карванчийрикай даях кӀанзавай инсанрин са пай яхдиз физва, са шумуд киричийрин фургъунра ацукьнава, садкъведни чпин балкӀанр

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • КУРУМ

    ...тӀвар: Курум. Сувар Курумни галаз арабадай эвичӀна, итимрихъ галаз яхдиз физ башламишна. А. И. Самур. * курум-курум нар. стӀал-стӀал. Курум-курум чи

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ТАЛГЬУН

    ...жив, марф, палчух талгьуз гьар сеферда цӀувад-къад километрдин рехъ яхдиз кечирмишиз хьана. З. Э. Муькъвел гелер. 2) фикир тагун. Гьа чарарилай кьул

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • РЕГЪУЬ

    ...регъуь тахьун аку, чӀехи итим хьана, вич ламрал алаз, гъвечӀи гада яхдиз тухузва", - лагьана. Ф. ГьикӀ хьайитӀани рахада. [Кукул Дайи]. - Садра гьа

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • КЪАНУН

    ...авун хьтин шериатдин къанунар акъвазна. А. Ф. Бубадин веси. Чаз яхдиз сиягьатда авайбурун къанунрикай сад тир - ачух гьавадал вирида санал йиф акъ

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ЛИГИМ

    ...алакьдай гьалдиз гъун.... чна чи играми веледриз, абуру чеб яхдиз рекьера къекъвена лигим авунай, абур халис советрин инсанар яз дуствилелди, чи бу

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • АТУН

    ...алад, вач, фин, -урай, кьвемир; татун || атун тавун, атун тахвун 1) яхдиз ва я улакьда аваз са чкадив агакьун. Атана хьи, яр, ви чамар. Е. Э. Алагуь

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • КЪЕРЕХ

    ...йикъалай, заз зи дустар: еке са десте комсомолрик ва пионеррик кваз яхдиз яргъал сиягьатдиз физвайди чир хьана. Завай къерехда акъвазиз хьанач. К

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • YOL

    ...düşmək рекье гьатун, фин, гьерекат авун; yola düzəlmək рекье гьатун (яхдиз, кӀвачи-кӀвачи); yola getmək рекье фин, хъсан рафтар авун; дуланмиш хьун,

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • РЕХЪ

    ...Мекьи хъуьтӀуьн юкъуз... Къубадай Дигагьдиз ругуд километр рехъ яхдиз хъфин акьван регьят тушир. А юкъуз чун пуд сят рекье хьана... А чӀавуз рекьер

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • КӀВАЧ

    ...рекье гьатна. А. Ф. Чнани хъвана. * кӀвачи-кӀвачи фин гл, вуж яхдиз фин. КӀвачи-кӀвачи физвайдахъ гьич рикӀ кьванни кудачир. И. А. Вач-хъша я гила а

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ВИЛ сущ.; -и

    ...кьатӀай папа эчӀел эчӀин акъвазарна. 3. Э. Пата вил авайди. - Заз яхдиз физ кӀанда, са сейр я. Куьн алад. Анжах мукъаят хьухь, гадаяр! Гадаяр виле

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ВИЛ сущ.; -и

    ...кьатӀай папа эчӀел эчӀин акъвазарна. 3. Э. Пата вил авайди. - Заз яхдиз физ кӀанда, са сейр я. Куьн алад. Анжах мукъаят хьухь, гадаяр! Гадаяр виле

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
OBASTAN VİKİ
Andız
Andız (lat. Inula) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Latın dilində "Inula" adlanır. Lüğəti mənası inaein — təmizləmək deməkdir. Köklərində 44% inulin vardır. Bəlğəmgətirici və sidikqovucu dərmanların hazırlanmasında, yaraların sağalmasının tezləşdirilməsində geniş istifadə olunur. Xalq təbabətində təmizləyici xüsusiyyətinə görə şəkər xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunur. Azərbaycan florasında 13 növü geniş yayılmışdır. == Növləri == Inula acaulis Schott & Kotschy ex Boiss. Inula acuminata Royle ex DC. Inula angustifolia DC. Inula arbuscula Del.
Mahmızcayarpaq andız
Mahmızcayarpaq andız (lat. Inula linariifolia) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin andız cinsinə aid bitki növü.
Qarağanabənzər andız
Qarağanabənzər andız (lat. Inula salsoloides) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin andız cinsinə aid bitki növü.
Uca andız
Uca andız (lat. Inula helenium) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin andız cinsinə aid bitki növü. == Botaniki xarakteristikası == Hündürlüyü (60) 80–150 sm və daha hündür olan, gövdəsi düzduran, qalın, şırımlı, qısa tüklü, yuxarı hissədə qalxanşəkilli və ya uzun ensiz salxımşəkilli süpürgə şəklində süpürgəvari budaqlanan çoxillik iri ot bitkisidir. Yarpaqları iridir, uzunluğu 40–50 sm, üst tərəfdən zəif tüklü və ya çılpaq, alt tərəfdən sıx yumşaq məxmər tüklüdür, aşağı yarpaqları saplaq üzərindədir, uzunsov-elliptik, xırda dişli və ya mişarlı, yuxarı yarpaqları oturaqdır, uzunsov-yumurtaşəkilli, sivriləşmiş, qaidəsi ürəkşəkilli, yarımgövdə həcmini artırandır. Səbətləri çoxsaylı deyil, iridir, eni 20–35 mm olub, qismən uzun saplaq üzərindədir. Qının bayır yarpaqcıqları otşəkilli, çoxsaylı, demək olar ki, qalın dərilidir, yumurtaşəkilli, boz keçə tüklü, uzunluğu 1–2 (2,5) sm-dir, ortadakılar enli tünd törəməlidir, daxili yarpaqcıqları daha ensiz, kürəkşəkilli və kütdür. Dilcikşəkilli çiçəkləri sarı rəngli, çoxsaylı, ensiz xətvaridir, təpə hissədə sivriikidişlidir, qından uzundur. Toxumlarının uzunluğu 4–5 mm, prizmaşəkillidir, çılpaqdır; kəkili qəhvəyi rəngli, 2–2,5 dəfə toxumdan uzundur. İyun-sentyabr ayında çiçəkləyir, avqust-oktyabr aylarında meyvə verir. == Azərbaycanda yayılması == Samur-Şabran oval., BQ (Quba), BQ şərq, BQ qərb, KQ mərkəzi, KQ şimal, KQ cənub, Nax.
İriyarpaq andız
Şərq andızı (lat. Inula orientalis) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin andız cinsinə aid bitki növü. == Qısa morfoloji təsviri == Çoxillik, 20-50 (60) sm hündürlükdə, gövdəsi duz, şırımlı, sadə, tüklü bitkidir. Yarpaqları bütöv, yanlardan kirpikli, aşağıdakılar uzunsov-kürəkvari gövdədən dartılmış, sonrakılar oturaq ürəkvari və ya yumurtavari ucubizdir. Səbətləri iri, 20-30 mm enində, tək-tək yerləşirlər. Sarğısının yarpaqları çoxcərgəli, biz-lansetvari, sıx qaratəhər kirpiklidir. Dilcik çiçəkləri qızılı-sarı, sarğıdan iki dəfə uzundur. Toxumcaları 3 mm uzunda silindrvari, çılpaq, şırımlıdır; kəkili qonur, tükcüklü, toxumcalardan bir az uzundur. == Yayılması == BQ qərbi, BQ şərqi, BQ Quba sahəsinin rayonlarında yuxarı dağ qurşağından alp qurşağına kimi yayılmışdır. Subalp və alp çəmənlərində, məşə kənarlarında və talalarında bitir.
Ağdız (Duzluca)
Ağdız — Türkiyənin İğdır ilinin Duzluca ilçəsində kənd. == Tarixi == Kəndin adı 1901-ci ilə aid qeydlərdə Ağdis kimi qeyd olunur. == Coğrafiyası == Kənd İğdır şəhər mərkəzinə 60 km, Duzluca ilçe mərkəzindən 24 km məsafədədir.
Adiz Kusayev
Adiz Cəbrayıloviç Kusayev (çeç. Куса́ев, Ӏади́з Джабраи́лович ;3 yanvar 1938, Naji-Yurt rayonu, Çeçen-İnquş MSSR – 18 mart 2022) — Çeçen şairi, yazıçısı, jurnalisti. SSRİ Jurnalistlər İttifaqının (1970), Rusiya Jurnalistlər İttifaqının (1995), SSRİ Yazıçılar İttifaqının (1990), Rusiya Yazıçılar İttifaqının (1990) üzvü. Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi (1990). 2003-cü ildə Rusiya Federasiyasının Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən "Mədəniyyət sahəsində nailiyyətlərə görə" fərqlənmə nişanı ilə təltif edilmişdir. == Həyatı == Adiz Kusayev 3 yanvar 1938-ci ildə Çeçenistan-İnquşetiyanın Naji-Yurt rayonunun Şuani kəndində anadan olub. Atası yerli məktəbin direktoru idi. Çeçenlərin və inquşların deportasiyası illərində onun iki kiçik qardaşı aclıqdan ölür. Valideynləri ümidsizlikdən onu uşaq evinə göndərirlər. Vətənə qayıtdıqdan sonra o, Qroznı Statistika Texnikumunu fərqlənmə diplomu ilə bitirir.
Abdır
Abdır — Olduqca duzlu göl. Şoranlıq Rusiyanın Həştərxan vilayəti, Hərimanov rayonunun şərqində, Volqa kənd sovetliyində yerləşir. Volqa çayının sahilində, Həştərxan şəhərindən şimalda təpəli çöllükdədir. == Adı == Həştərxan vilayətində ən çox yayılan toponimlər türk və monqollarla əlaqəlidir.Bu səbəbdən də abdıır termini monqol-türk sözü alacıqda istifadə olunana sandıqla əlaqədardır. == Fiziki-coğrafi xüsusiyyətləri == rusiya imperiyasının coğrafi-statistika lüğətinə görə gölün parametrləri: uzunluğu 135 sajen (təqribi 290 m), eni 40 sajen (təqribi 85 m), çevrəsi 430 sajen (təqribi 920 m), duz qatının qalınlığı yarım verşok (7 sm qədər). Əvvəllər buradan mirabilit çıxarılırdı ki, onuda şüşə və soda istehsalında istifadə edirdilər. Mirabilit ilin fəsillərindən asılı olaraq gölün suyunun 5 % - 20 % arasında dəyişirdi. 1855-ci ildə istehsal 386 t olmuşdur. əvvəllər olduqca duzlu göl olmuşdur. Göl yaxınlığından 1941-42-ci illərdə Həştərxan müdafiə xətti keçirdi.
Addım
Addım — çox qədim vaxtlardan bu günə qədər xalq arasında geniş işlənən və təxminən 1 m-ə bərabər uzunluq ölçüsü vahididir. == Ümumi məlumat == Çox güman ki, qədim insanlar yeriyərkən addımlarını saymağa başlamış və sonra da bundan ölçü vahidi kimi istifadə etmişlər. Bəlkə də insanların istifadə etdikləri ilk uzunluq ölçü vahidi elə addım olmuşdur. Bu gümanın gerçək hesab olunması üçün hər cür əsas vardır. İstər Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatında, istərsə də klassik yazılı ədəbiyyatda addım sözünə tez-tez rast gəlinməsi də ondan uzunluq ölçüsü vahidi kimi xalq arasında geniş şəkildə istifadə olunduğunu göstərir: "Eni də az olsa, on beş-iyirmi addım var". On addım kənarda yatmayır təkə, Gəzinir oylağa baş çəkə-çəkə. Addım təkcə Azərbaycanda deyil, digər türk xalqlarında da işlənmişdir (Türkdilli xalqlardan bəziləri addıma qədəm deyirlər. Bu söz Azərbaycanda da işlənir. Evə gələn gəlinə də, qonağa da "qədəmi sayalı olsun" - deyirlər). Addım haqqında ayrı-ayrı ədəbiyyatlarda verilən bilgilər bəzən bir-birinə yaxın olsalar da, onların arasında kəskin fərqlənmələr də vardır.
Adsız
Aksiz
Aksiz — kütləvi istehlak mallarının bəzilərinə (duz, qənd, kibrit, tütün, spirtl i içkilər və s.), xidmətlərə (kommunal, nəql. və s.), həmçinin zinət əşyalarına (zərgərlik məmulatı) və mineral xammala onların qiymətlərinə daxil edilməklə qoyulan dolayı vergi növü. Aksiz vergisi yüksəkrentabelli məhsul istehsalından əldə olunan mənfəəti büdcə gəlirinə əlavə etmək məqsədilə qoyulur. Aksiz dərəcələri hökumət tərəfindən təsdiqlənir və bütün ölkə ərazisində vahid qaydada tətbiq olunur. == Mənbə == Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 246.
Aqdəz
Aqdəz (ərəb. أگدز‎, bər. ⴰⴳⴷⵣ, fr. Agdz) — Mərakeşin cənub-şərqində, Draa-Tafilalet vilayətinin Zaqora əyalətində şəhər. 2014-cü il əhali siyahıyalmasına görə 10.681 nəfərlik bir əhaliyə malik olan şəhər Atlas dağları üzərində, Kisən dağının ətəyində və Draa çayının sahilində yerləşir. == Toponimikası == Aqdəz bərbər dilində "istirahət yeri" deməkdir. == Coğrafiya == Aqdəz Varzazat şəhərindən 65 kilometr (40 mil), Zaqora şəhərindən isə 92 kilometr (57 mil) uzaqlıqda yerləşir. Aqdəz Mərakeş və Timbuktu şəhərlərini birləşdirən tarixi bir karvan yolunun üzərində yerləşir. Aqdəzin ən əhəmiyyətli coğrafi xüsusiyyəti Draa vadisinin ortasında və şəhərin şərqində yerləşən Kisən dağıdır. == Tarixi == Aqdəz tarixən yerləşdiyi regionun önəmli bir iqtisadiyyat mərkəzi olmuşdur.
Aqrız
Əgerce və ya Aqrız (tatar. Әгерҗе; rus. Агрыз) — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər. Tatarıstan Respublikasına daxildir.
Ardıc
Ardıc (lat. Juniperus) — bitkilər aləminin çılpaqtoxumlular şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin cupressales dəstəsinin sərvkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Təbabətdə == XVII əsr müəllifi Məhəmməd Möminə görə, ardıc həlimi sidikqovucu təsirə malikdir, ələş xəstəliyində və bağırsaqda bəzi qurd növlərinə qarşı kömək еdir. Ovxalanmış ardıcın iynəyarpağından hazırlanmış komprеs xoralarda, bədənin kеyiməsində, uyuzda xеyirlidir. Ovxalanmış mеyvələrinin sirkə ilə mərhəmi saç töküldükdə xеyirlidir. Ardıc mеyvələri və əncirdən hazırlanmış məlhəm bədən donmasında tətbiq еdilir. Təngənəfəslikdə 30 q ardıq mеyvələrinin, 15 q kərə yağı və 60 q balın qarışığı məsləhət görülür. Həddindən artıq qəbul еdildikdə, ardıc qaraciyərə ziyandır. Bu zaman quluncan köməyə gəlir. Ardıc mədəyə ziyan vеrməsin dеyə onu bal ilə qarışdırmaq lazımdır.
Artiz
Artız — İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında, indi Ellər (Kotayk, Abovyan) rayonunda kənd. == Tarixi == Rayon mərkəzindən 15 km məsafədə yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsinlə qeyd edilmişdir. Toponim qədim türk dilində "ardıc, ardıc kolu" mə’nasında işlənən artız sözündən əmələ gəlmişdir. Fitotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir. Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 4. IV.1946-cı il fərmanı ilə adı dəyişdirilib Gehard qoyulmuşdur. == Əhalisi == Kənddə 1873-cü ildə 221 nəfər, 1886-cı ildə 267 nəfər, 1897-ci ildə 426 nəfər, 1904-cü ildə 293 nəfər, 1914-cü ildə 480 nəfər, 1916-cı ildə 466 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ildə azərbaycanlılar ermənilərin soyqırımına mə'ruz qalaraq depertarsiya olunmuş, kənddə Türkiyədən köçürülən ermənilər yerləşdirilmişdir.
Artız
Artız — İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında, indi Ellər (Kotayk, Abovyan) rayonunda kənd. == Tarixi == Rayon mərkəzindən 15 km məsafədə yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsinlə qeyd edilmişdir. Toponim qədim türk dilində "ardıc, ardıc kolu" mə’nasında işlənən artız sözündən əmələ gəlmişdir. Fitotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir. Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 4. IV.1946-cı il fərmanı ilə adı dəyişdirilib Gehard qoyulmuşdur. == Əhalisi == Kənddə 1873-cü ildə 221 nəfər, 1886-cı ildə 267 nəfər, 1897-ci ildə 426 nəfər, 1904-cü ildə 293 nəfər, 1914-cü ildə 480 nəfər, 1916-cı ildə 466 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ildə azərbaycanlılar ermənilərin soyqırımına mə'ruz qalaraq depertarsiya olunmuş, kənddə Türkiyədən köçürülən ermənilər yerləşdirilmişdir.
Atqız
Atqız — Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indi Qafan rayonunda kənd. == Tarixi == Oxçu çayının sol sahilində, Oxçu kəndindən 2 km şimalda, Pirhəmzə dağının cənub-qərbində, Qafan-Gecalan avtomobil yolundan 2 km şimalda dağ döşündə yerləşirdi. 1959 - cu ildə Kecalan şəhəri ilə birləşdirilmişdir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir. Yerli tələffüz forması Atqiz Toponim oğuz türk tayfa adının fonetik forması olan qız etnonimi əsasında yaranmışdır. == Əhalisi == Kənddə 1831-ci ildə 37 nəfər, 1873 - cü ildə 105 nəfər, 1886-cı ildə 120 nəfər, 1897-ci ildə 242 nəfər, 1908-ci ildə 198 nəfər, 1914 - cü ildə 36 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1916-18-cı illərdə azərbaycanlılar deportasiya edilmişdir. İndiki Ermənistanda sovet hakimiyyəti qurulandan sonra azərbaycanlılar öz kəndlərinə dönə bilmişlər. Burada 1926-cı ildə 74 nəfər, 1931-ci ildə 101 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1959-cu ilə Keçalan kəndinə birləşdirilmiş, əkin yerləri Kürdükan kəndinə verilmiş və kənd ləğv edilmişdir.
Audit
Audit — əmtəə istehsalı və satışı, xidmət göstərilməsi və iş görülməsi ilə məşğul olan təsərrüfat subyektlərində mühasibat uçotunun dəqiq və dürüst aparılmasının, mühasibat və maliyyə hesabatlarının müstəqil yoxlanılmasıdır. Audit aktivlərin, öhdəliklərin, xüsusi vəsaitlərin və maliyyə nəticələrinin düzgün, bütöv və dəqiq əks etdirilməsini müəyyənləşdirmək məqsədi ilə qüvvədə olan qanunvericiliyə uyğun surətdə iqtisadi subyektlərin tərtib etdikləri illik maliyyə hesabatlarının müstəqil yoxlanmasını nəzərdə tutur. Auditin əsasını dövlətin, müəssisənin müdriyyətinin və onun sahiblərinin (əmanətçilərin, səhmdarların) qarşılıqlı marağı təşkil edir. Bir sıra ölkələrdə audit dedikdə, müəssisələrin yoxlanılması və onun maliyyə hesabatı haqqında fikir söylənilməsi başa düşülür. Britaniya Audit Praktikasi Komitəsinin 1989-cu ildə verdiyi tərifə görə, Böyük Britaniyada audit “qüvvədə olan qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş bütün qaydalara riayət olunmaqla, müəssisənin mühasibat hesabatı barədə peşəkar fikir ifadə etmək məqsədi ilə həmin hesabatın xüsusi təyin edilmiş auditor tərəfindən müstəqil öyrənilməsi deməkdir.” Qanuna əsasən ABŞ-də səhmləri qiymətli kağızlar birjasında qiymətləndirilməyə buraxılan bütün səhmdar cəmiyyətlərinin maliyyə fəaliyyəti auditdən keçməlidir. Qərbdə (ABŞ) auditə verilən ən məqbul təriflərdən biri aşağıdakı kimidir: Audit (auditing) elə bir prosesdir ki, onun vasitəsilə səlahiyyətli sərbəst işçi kəmiyyətcə qiymətləndirilə bilən və spesfik təsərrüfat sisteminə aid olan informasiyanın müəyyən edilmiş meyarlara uyğunluq dərəcəsini müəyyənləşdirmək və bunu öz rəyində ifadə etmək üçün həmin informasiya haqqındə sübutlar toplayır və onları qiymətləndirir. Amerika Mühasibat İşi Assosiasiyasının auditin əsas prinsipləri üzrə komitəsi auditə aşağıdakı tərifi vermişdir. “Auditin – iqtisadi hərəkətlər və hadisələr haqqında obyektiv məlumatlar alınmasının və qiymətləndirilməsinin, onların müəyyən meyara uyğunluğu səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsinin və nəticələrin əlaqədar istifadəçilərə verilməsinin sistemli prosesidir.” Amerika mütəxəssislərinin qeyd etdikləri kimi audit iqtisadi obyektin (müstəqil təsərrüfat bölməsinin) fəaliyyətinə və vəziyyətinə dair faktların və ya bu cür fəaliyyət və vəziyyət barədə informasiyanın toplanmasından və qiymətləndirilməsindən ibarət olan və müəyyən edilmiş meyarlar əsasında həmin fəaliyyətə keyfiyyət cəhətdən rəy verəcək səlahiyyətli sərbəst şəxs tərəfindən həyata keçirilən fəaliyyət növüdür. Deməli, audit dedikdə, maliyyə hesabatının müstəqil yoxlanması və bu barədə fikir ifadə olunması başa düşülür. Auditin kifayət qədər böyük tarixi var və müxtəlif tərcümələrdə “o dinləyir” və ya “dinləyici” mənalarını verir.
Aydın
Aydın — Azərbaycan kişi adı. Aydın Ata — türk mifologiyasında əfsanəvi ozan. Aydın Feyzullayev — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi, itkin. Aydın Bayramov — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. Aydın Əhmədli — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. Aydın Rüstəmov — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. Aydın Bəşirov — Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin sabiq rəisi. Aydın Kələntərli — neft hasilatı sahəsində tanınmış Azərbaycanlı alimi. Aydın Mirzəzadə — Azərbaycan Respublikası II, III, IV, V və VI çağırış Milli Məclisinin deputatı. Aydın Ələkbəroğlu — siyasətçi Aydın Əfəndi — rusdilli Azərbaycan şairi Aydın Həsəni — Aydın Paşacanov — Aydın Rəcəbov — Azərbaycan xalçaçı-rəssamı Aydın Ağabəyov — Aydın Abıyev — ədəbiyyatşünas Aydın Əzim Kərimoğlu — bəstəkar Aydın İbrahimov — güləşçi.
Ağbiz
Ağbiz — Azərbaycan Respublikasının Zəngilan rayonunun İsgəndərbəyli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. 1993-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. Kənd 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad olunub. == Tarixi == Kənd Ağbiz dağının yamacındadır. Kənd əvvəllər Sofulu tayfasına məxsus olan eyniadlı qışlaq yerində salınmışdır. Ərazi öz adını Ağbiz dağının adından almışdır. VII əsrə aid mənbələrdə Albaniya ərazisində Aqbid adlı yaşayış məskəni yad olunur. 1933-cü ildə Zəngilan rayonu ərazisində iki Ağbis kənd adı qeydə alınmışdır.
Ağdis
Ağdis Tiflis quberniyasının Qori qəzasında kənd adı. == Toponimkası == Ağdis- Tiflis quberniyasının Qori qəzasında kənd adı. İrəvan quberniyasının Sürməli qəzasında Ağdiz kənd adı (yenə-orada) ilə mənşəcə eynidir. Rəng bildirən ağ və farsca dizə "qala" sözlərindəndir.
Ağduz
Ağdüz və ya Ağduz;
Baldız
Baldız — kişinin arvadının bacısı, yaxud arvadın ərinin bacısı. Kişinin arvadı sağ ikən öz baldızı ilə evlənməsi İslama görə qadağandır. Bu barədə Qurani-Kərimdə deyilir: "...iki bacını birlikdə almaq da sizə haramdır. Yalnız keçmişdə olan bu cür işlər müstəsnadır.
Hafiz
Hafiz (ərəb. حافظ‎) — Quranı əzbər bilən şəxs. Qadın cinsindən olan insanlara hafizə deyilir. == Hədis == Hafiz ərəb dilində "əzbərləyən, mühafizə edən" mənasını verir. Mühəddislərə verilən ləqəblərdən biridir. Hədis elmində yüksək dərəcələrə çatmış şəxslərə verilir. Bu termin haqqında vahid tərf yoxdur. Cəmaluddin əl-Mizziyə görə hafiz bildiyi şəxslər bilmədiyi şəxslərdən çox olan şəxsdir. Bəzi hədisşünaslara görə, hafiz 100 min hədisi sənədləri ilə birlikdə əzbər bilən, hədislərin sənədlərini təşkil edən ravilərin tərcümeyi-hallarını, cərh və tədil baxımından hər biri haqqında verilmiş hökmləri bilən hədisçidir. == Həmçinin bax == Hədis == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Hədis elmi.
Uldız
Uldız (IV əsr – 412) — Avropa Hun İmperiyasının hökmdarı. == Həyatı == Uldız, Bizansı təzyiq altına almaq məqsədiylə Trakya üzərinə yeridi. Barış istəyən Trakya qubernatoruna "Günəşin batdığı yerə qədər hər yeri zəbt edə bilərəm" deyərək Şərqi Romaya (Bizansa) meydan oxudu. O, 404-409-cu illərdə Bizans üzərinə hücum etdi.Türklərin gücündən çəkinən Bizans, müqavilə bağlayaraq Hunların üstünlüyünü qəbul etdi.Bizans sülh bağlamağa məcbur oldu. Bu dövrdə Hunlar, Orta Avropadan Xəzərin şərqinə qədər uzanan geniş torpaqlara sahib olmuşdular. Dövlətin şərq bölgəsini Qaradonun idarə etdiyi bilinirsə də bu hökmdar haqqında çox məlumat yoxdur. Onun ölümündən sonra, 410-cu ildə hakimiyyətə Qaradon xan keçdi.