BERBER

Berber təqvimi — Afrikanın şimal-qərbində istifadə edilən berberlərin istifadə etdiyi təqvimdir.

Berber şiri (lat. Panthera leo leo) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin panter cinsinin şir növünə aid heyvan yarımnövü.

Berber bəbiri (lat. Panthera pardus panthera) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin panter cinsinin bəbir növünə aid heyvan yarımnövü.

Mersad Berber (1 yanvar 1940[…] və ya 1940 – 7 oktyabr 2012[…], Zaqreb) — Bosniyalı rəssam idi. == Həyatı == Berber, Yuqoslaviya Krallığının Bosanski Petrovac şəhərində anadan olmuşdur. O, Lyublyanadakı Təsviri İncəsənət Akademiyasında təhsil alıb, burada bakalavr və magistr dərəcələrini bitirib. 1978-ci ildə Berber Sarayevo İncəsənət Akademiyasında müəllimlik vəzifəsi aldı. == Yaradıcılığı == Bu gün Berber dünyanın ən tanınmış qrafika rəssamlarından biridir. 1984-cü ildə Tate Gallery kolleksiyasına daxil edilmişdir. Karyerası boyunca hadisələri, hörmətləri və ithafları salan rəsm silsilələr yaratdı. Hər dövrün orta əsrlərdən iyirminci əsrə qədər Bosniya-Hersoqovina tarixində öz kökləri var. Onun əsərləri qədim motivlərin daha müasir şərhlə qarışması, simvolik sirri və intensivliyi ilə valeh olması ilə səciyyələnir. Onun səthləri də subyektləri kimi mürəkkəbdir, müxtəlif zamanlardan və yerlərdən olan texnikaları birləşdirərək estetik və cazibədarlığı qoruyub saxlayır.

Zirinckimilər (lat. Berberidaceae) — i̇kiləpəlilər sinfinin qaymaqçiçəklilər sırasına aid bitki fəsiləsi. == Təbii yayılması == == Botaniki təsviri == Çoxillik ot, kol və ya kiçik ağaclardır. Çiçəkləri ikicinsnyyətli olub, salxım, süpurgə və digər çiçək qrupunda toplanmışdır. Yarpaqları növbəli düzülür. Meyvəsi giləmeyvə, bəzən də qutucuqdur. Şimal yarımkürəsiniin mülayim iqlimli ölkələrində bitən 650 növü məlumdur. Əsas cinsləri zirinc, epimedium, dombalankök (Leontice) və s.-dir.[mənbə göstərin] === Cinsləri və növləri === Achlys Zirinc (Berberis) Bongardia Caulophyllum Diphylleia Dysosma Epimedium Gymnospermium Jeffersonia Leontice Mahonia Nandina Podophyllum Ranzania Vancouveria Diphylleia cymosa Epimedium grandiflorum Podophyllin Podophyllum delavayi Podophyllum peltatum Vancouveria chrysantha Vancouveria hexandra Vancouveria planipetala Mahonia conferta Mahonia decipiens Mahonia fremontii Mahonia haematocarpa Mahonia japonica Mahonia microphylla Mahonia nervosa Mahonia nevinii Mahonia oiwakensis California barberry Mahonia repens Mahonia trifoliolata Mahonia × media == Ekologiyası == == Azərbaycanda yayılması == Azərbaycanda 4 cinsin 6 növü yayılmışdır. == İstifadəsi == Dərman, dekorativ və meyvə bitkiləridir.

Zirinc (lat. Berberis) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Tarixi == Zirinc qədim zamanlardan bəri tanınan və istifadə edilən bitkidir. Hələ qədim Babilistanda və Hindistanda yerli sakinlər zirinc meyvələrini qanı təmizləyən, Tibet monastrlarını idarə edən kahinlər isə ömrü uzadan vasitə hesab ediblər. Qədim slavyan təbiblərinin zirinc kökləri və qabığından hazırladığı cövhər isə soyuqdəymə və qanaxmalarda tətbiq olunurdu. Onun meyvə, kök, gövdəsi vasitəsilə yun və dəri məmulatları sarı rəngə boyanırdı. Tikanlı və yarpağını tökən kol bitkisi olan zirincın xırda çəlləyi xatırladan meyvələri qırmızı rəngdədir. Qurudulanda rəngi tündləşir. Turş dadına və faydalı xüsusiyyətlərinə görə onu bəzən "şimal limonu" da adlandırırlar. Xalq təbabətində bitkinin meyvə, yarpaq, qabıq və köklərindən də müalicə vasitəsi kimi istifadə olunur.

Berberis ferdinandi-coburgii (lat. Berberis ferdinandi-coburgii) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Berberis jamesonii (lat. Berberis jamesonii) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Berberis johannis (lat. Berberis johannis) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Yuliana zirinci (lat. Berberis julianae) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Vətəni Mərkəzi Çindir. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 2-3 metrə çatan, həmişəyaşıl koldur,sarımtıl budaqları uzunluğu 4 sm olan güclü üçbölümlü iynələrlə əhatə olunmuşdur. Şaxəıənmiş möhkəm çətirli koldur, çətrinin diametri hündürlüyündən artıqdır. Bitki yaşlandıqda budaqları qövşəkilli forma alaraq aşağıya doğru sallanır. Zoğları çıxıntılı, sarımtıl rənglidir, yaşlandıqda boz rəngdə olur. Yarpaqları növbəli, cod, dərili, yumurtaşəkillidir, kənarı 3-4 dişli, tünd-yaşıl, aşağı tərəfi isə açıq yaşıldır. Uzunluğu 10 sm, eni isə 2,5 sm-dir. Çiçəkləməsi maydan iyuna qədər davam edir.

Berberis laidivo (lat. Berberis laidivo) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Berberis lechleriana (lat. Berberis lechleriana) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Tunberq zirinci (lat. Berberis thunbergii) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Yaponiyada yayılmışdır. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 1 m olan alçaqboylu koldur. Sıx enli çətirə malikdir. Qabığı tünd-qəhvəyi rənglidir, budaqları uzun, nazik və kiçik tikanlarla örtülü olur. Zoğları horizontal, sıx budaqlanan, cavanlıqda qövsvari əyilmiş, sarımtıl, al-qırmızı, sonradan qonur rəngli olurlar. Tikanlarının uzunluğu 1 sm, nazik və elastikdir. Yarpaqlarının uzunluğu 1-3 sm, gözəl, yumurtaşəkilli və ya uzunsov, bünövrəsində daralan və qısa saplağa keçən, üstdən parıltılı yaşıl və alt tərəfdən göyümtüldür. Payızda yarpaqları al-qırmızı çalarlı olur, oktyabrda tökülür.

Şümşadyarpaq zirinc (lat. Berberis microphylla) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Cənubi Amerikada, Argentina, Çili və Magellan boğazından Maldivə qədər yayılmışdır. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 3 m-ə çatan, həmişəyaşıl, qonur, tükcüklü zoğları olan yığcam koldur. Çoxsaylı zoğları və enli, şaxələnmiş çətiri olan iynəli koldur. Kök sistemi möhkəmdir, köçürülməni yaxşı keçirir. Yarpaqları sadə iri, qırmızımtıl-yaşıl, ellipsvari, yumurtavari formalı, ucu biz, kənarları xırdadişli bütöv olub, uzunluğu 5 sm-dəkdir. Yazda və yayda parlaq yaşıl, payızda qızılı-qırmızı və ya qırmızıdır. İynələrin uzunluğu 1,5 sm-dəkdir. Çiçəkləri sarı-narıncı, 1-2 ədəd yığılmış, uzunluğu 2,5 sm-dək olan çiçək saplaqlarında yerləşir.

Berberis negeriana (lat. Berberis negeriana) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Berberis nevinii (lat. Berberis nevinii) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Berberis haematocarpa (lat. Berberis haematocarpa) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Berberis nilghiriensis (lat. Berberis nilghiriensis) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Sikkəvari zirinc (lat. Berberis nummularia) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Təbiətdə növün arealı Orta Asiyanı (Tyan-Şan,Pamir-Alay), Özbəkistanı və İranı əhatə edir. Yaqnoba çayından təsvir edilmişdir. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 4 m-dək, çox budaqlıdır, budaqları qonur və ya al qırmızıdır, cavanlıqda göyümtül olub, iynələri üç yerə bölünmüş və ya sadədir. Çətiri enli, şaxələnmiş, əyilmiş budaqlıdır. Qabığı cavanlıqda göyümtül, sonradan qonurdur. Yarpaqları dərili, təxminən yumru, uzunluğu 3-4 sm-dək, eni 3 sm-dək, kənarları bütöv və ya yuxarı hissəsi bir az dişli, ucunda iynəli, bünövrəsi pazşəkilli-daralmışdır. İynələri sadə və ya üçhissəlidir. Payızda al-qırmızı-narıncıdır.

Mahonia oiwakensis (lat. Mahonia oiwakensis) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin mahoniya cinsinə aid bitki növü.

Puare zirinci (lat. Berberis poiretii) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Berberis papillosa (lat. Berberis papillosa) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Berberis pavoniana (lat. Berberis pavoniana) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Berberis pectinata (lat. Berberis pectinata) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Berberis ferdinandi-coburgii (lat. Berberis ferdinandi-coburgii) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Berberis pindilicensis (lat. Berberis pindilicensis) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.

Berberis xanthophlaea (lat. Berberis xanthophlaea) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin zirinc cinsinə aid bitki növü.